GÜNEY SİBİRYA TÜRKLERİNDE AVA DESTANCI ve MASALCI GÖTÜRME GELENEĞİ

Authors : Mehmet Aça

Pages : 7-16

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2007-04-01

Article Type : Other

Abstract :Bu yazıda, Güney Sibirya Türk topluluklarının destancı ve masalcıları ava götürme geleneği, en eski "sığır törenleri” (umumî av merasimleri) ve Türklerdeki "iye” inancı da göz önünde tutularak karşılaştırmalı bir şekilde incelenmeye ve konu ile ilgili değerlendirmeler yapılmaya çalışılmıştır. Köklü bir destancılık ve masalcılık geleneğine sahip olan Altay, Hakas, Şor ve Tıva Türklerinde destancı ve masalcılar (kayçı, haycı, toolçu, nımahçı), avcılar tarafından götürüldükleri avlar sırasında da masal ve destan dinlemeyi seven "tayga iye”sini (tayga eezi) memnun etmek amacıyla masal ve destanlar anlatmışlardır. Destancı ve masalcıların anlattıkları metinlerle "tayga eezi”ni memnun ettiklerine ve memnun kalan "tayga eezi”nin de memnuniyetinin göstergesi olarak avcılara av hayvanları sunduğuna inanılmıştır. Yazıda, Güney Sibiryalı avcıların taygaya ava giderken yanlarında destancı ve masalcı götürmelerini izah ederken "kut”, "bereket” ve "bolluk” kavramlarına dikkat çekmenin yanı sıra, avlanmayı sıradan bir öldürme eylemi olmaktan çıkararak destancı ve masalcının aracılığı ve "tayga iye”sinin gözetimi ve rızasıyla gerçekleştirilen gönüllü bir alış-verişe dönüştürme çabasına da dikkat çekilmiştir
Keywords : Güney Sibirya, Destan, Masal, Destancı, Masalcı, Avlanma, İye