Ayhan Havzası’nın (Orta Anadolu) Litolojik Haritalaması ve Jeolojik Çıkarımlar: Bir Uzaktan Algılama ve Arazi Çalışması Entegrasyonu

Authors : Ayten Koç

Pages : 309-348

Doi:10.25288/tjb.913294

View : 16 | Download : 5

Publication Date : 2021-06-29

Article Type : Research

Abstract :Afrika ve Avrasya plakalarının Kretase’den bu yana devam eden yakınsamalı hareketine bağlı olarak Doğu Akdeniz’de gelişen dalma-batma zonlarının anlaşılmasında, anahtar alanlardan biri olan Orta Anadolu Kristalen Kompleksi (OAKK); metamorfik kayaçları, ofiyolitleri ve magmatik sokulumları ile Türkiye’de görülen en büyük metamorfik komplekstir. Çalışma alanı olarak belirlenen Ayhan Havzası, OAKK üzerinde gelişmiş ve havza dolgusu Paleosen’den Kuvaterner’e kadar açısal uyumsuzluklar ile kesintiye uğramış sıyrılma üstü (supra-detachment) gelişen bir havzadır ve havzanın Paleosen’den günümüze kadar bölgeyi etkileyen tektonik mekanizmalara ait tüm jeolojik kayıtları içermesi beklenmektedir. Ayhan Havzası’nın yapısal unsurlar ile iyi tanımlanmış bir litoloji haritasının oluşturulması, Ayhan Havzası’nın jeolojik evrimini anlamak ve ayrıca OAKK’yı deforme eden tetik mekanizmalarının konumsal ve zamansal etkilerinin belirlenmesi açısından çok önemlidir. Bu amaçla, çizgiselliklerin ve farklı yansıma değerlerine sahip litolojik birimlerin belirlenmesinde, yaygın bir uygulamaya sahip olan optik uydu görüntüleri (Landsat TM ve ASTER) işleme teknikleri (pankromatik keskinleştirmesi, yeniden örnekleme, temel bileşenler analizi, dekorelasyon germesi ve bant kombinasyonu) kullanılmıştır. Sonrasında ise arazi doğrulaması yapılarak havzanın litostratigrafisi ve detaylı jeoloji haritası oluşturulmuştur. Arazi gözlemleri ve uzaktan algılama çalışmaları ile yeniden düzenlenen stratigrafi ve jeoloji haritası değerlendirildiğinde, Ayhan Havzası Lütesiyen öncesi karasal çökeller ile başlayan, Eosen’de denizel çökeller ile devam eden ve sonrasında ise yine karasal depolanma ile son bulan bir depolanma sistemine sahiptir. Deformasyon süreçleri, Anadolu Kristalen Kompleksi’nin (OAKK) oluşumunda etkin olan tetik mekanizmaları çerçevesinde değerlendirildiğinde ise OAKK’nın kuzeyi ve güneyi arasında farklılıklar bulunmaktadır. Buna göre, OAKK’nın kuzeyinde ve güneyinde bulunan dalma-batma zonlarının etki alanlarının sınırı Çiçekdağ ve Ayhan Havzaları arasında bir konumda bulunmaktadır.
Keywords : Uzaktan Algılama, Landsat TM, ASTER, Orta Anadolu, Kırşehir Bloğu, Ayhan Havzası