Yüksekova Havzası’nın (Güneydoğu Türkiye) Yükselim Hızı Tarihçesi’nin Araştırılması

Authors : Taylan Sançar

Pages : 207-240

Doi:10.25288/tjb.439182

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2018-04-10

Article Type : Research

Abstract :Şemdinli Yüksekova Fay Zonu (ŞYFZ), Doğu Anadolu Sıkışma Bölgesi’nin en güneyinde yer alan K50°-60B°  uzanımında ve 90 km uzunluğunda doğrultu atımlı sağ yanal bir deformasyon yapısıdır. ŞYFZ’nin en belirgin morfotektonik yapısı KB-GD uzanımlı, uzun ekseni 38 km en geniş yeri 10 km olan Yüksekova Havzası’dır. Bu çalışma kapsamında morfometrik indisler kullanılarak havza civarının yükselim özellikleri araştırılmıştır. Yüksekova Havzası’nın kuzey ve güney sınırlarında fay kontrolü olarak gelişen dağ önleri üzerinde gerçekleştirilen Dağ Önü Sinüslüğü (S mf ) ve Vadi Tabanı Genişliğinin Vadi Yüksekliğine Oranı (Vf) indeks hesaplamaları havzayı sınırlayan fayların yüksek aktiviteye sahip olduğunu ve yükselim hızının 0.5 mm/yıl’dan az olmadığını göstermektedir. Havzaya uzak ve yakın konumlanmış drenaj alanları içerisindeki dere kolları üzerinde dört farklı yöntem ile hesaplanan konkavlık (m/n) indeksleri, havza sınırlarındaki yükselimin bölgesel bir aktiviteden ziyade ŞYFZ denetiminde geliştiğini açığa çıkarmıştır. Yüksekova Havzası’nı sınırlayan faylara yakın konumlanmış drenaj alanları içerisindeki dere kollarının İntegral Analizi (chi= χ), havzaların m/n oranından bağımsız olarak yükselim hızının zaman içerisinde değiştiğine işaret etmektedir. Havza civarında aşınmaya karşı dayanımlı olan litolojik birimler yükselim hızının dört  defa değiştiğini açığa çıkartmıştır.
Keywords : Şemdinli-Yüksekova Fay Zonu, Yükselim Hızı, Morfometrik İndis, Doğu Anadolu Sıkışma Bölgesi