Kapadokya Bölgesi (Nevşehir, Orta Anadolu) Kalk-alkalen ve Alkalen Plütonik/ Subvolkanik Kayaçların Petrografik ve Jeokimyasal Özellikleri

Authors : Ayşe Orhan, Mehmet Demirbilek

Pages : 23-50

Doi:10.25288/tjb.358171

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2018-01-01

Article Type : Research

Abstract :Kapadokya Bölgesinde, Nevşehir’in kuzeyinde yüzeyleyen Bayramhacı, İdişdağı, Göynük, Karadağ, Yeşilöz,  Akçataş plütonik ve/veya subvolkanik kayaçları ve güneyinde yüzeyleyen Acıgöl Plütonik kayaçları Orta Anadolu  Granitoyidleri içerisinde yer alır. Nevşehir’in güneyinde yüzeyleyen Acıgöl plütonu monzogranit bileşimine sahip  olup az oranda mafik mikrogranüler anklav (MME) ve iri-K.feldispat megakristalleri içermektedir. Kuzeyde  yüzeyleyen magmatik kayaçlar ise monzogranit - kuvars monzonit / monzodiyorit - monzonit - fonolitik tefrit /  tefritik fonolit arasında değişen farklı bileşimli kayaçlardan oluşmaktadır. Kuvars monzonit / monzodiyorit bileşimli  kayaçlar sık sık MME ve iri-K.feldispat megakristalleri içermektedir. Monzonit bileşimli kayaçlar ise iri-K.feldispat  veya lösit içeren porfirik dokulu subvolkanik kayaçlar ile dokanak halindedir. Bölgedeki monzogranitik kayaçlar subalkalen, yüksek-K ve kalk-alkalen karakterli ve I-tipi löko-granit özelliğindedir.  Kuvars monzonit, monzonit / monzodiyorit bileşimli kayaçlar subalkalen, yüksek-K ile kalk-alkalen ile şoşonitik  arasında değişen ve I-tipi magma karakteri sunmaktadır. Monzonit ve fonolitik tefrit / tefritik fonolit bileşimli kayaçlar  ise alkalen ve şoşonitik karakteri ile A-tipi magma karakteri sunmaktadır. Farklı bileşime sahip magmatik kayaçların  iz element bollukları da farklılık sunar.  Hafif nadir toprak element (HNTE) zenginleşme oranları monzogranit ((La/ Yb) n = 4.58 – 12.11) bileşimli kayaçlardan kuvars monzonit / monzodiyorit ((La/Yb) = 12.06 – 33.78) ve monzonit  ve fonolitik tefrit / tefritik fonolit bileşimli ((La/Yb) n  n = 23.29 – 82.17) kayaçlara doğru artma eğilimindedir. Okyanus  sırtı granitlere göre normalize edilmiş element diyagramlarında, bütün magmatik kayaçlar büyük iyon çaplı litofil  elementlerce (LILE: K, Rb, Ba) kalıcılığı yüksek elementlere göre (HFSE: Ta, Nb, Hf, Zr, Y) zenginleşme eğilimi  ile magmanın yitim zonu ve/veya çarpışma ile ilişkili tektonik yerleşimden türediğine işaret eder. Alkalen magmatik  kayaçlar kalk-alkali magmatik kayaçlara göre belirgin LIL (K, Rb, Ba, Th) ve HFS (Ta, Nb, Ce ve Zr) zenginleşmiş  yönelim sunar. Kapadokya Bölgesindeki petrografik ve tüm kayaç jeokimya sonuçları bütün magmatik kayaçların  yitim magmatizması ile geliştiğine ve A-tipi plütona doğru alt kıta kabuğu ve litosferik manto katkısının arttığına  işaret etmektedir.
Keywords : Kapadokya plütonik kayaçları, Orta Anadolu, jeokimya, petrografi