Batı Anadolu’da Yüksek Sıcaklıklı Jeotermal Sistemlerde Gözlenen Kabuklaşma Türleri ve Kabuklaşma Oluşumunun Kontrolünün Sağlanmasında Kullanılan Sistemler; Kızıldere-II (Denizli) Jeotermal Güç Santrali Örneği

Authors : Füsun Servin Tut Haklidir

Pages : 363-382

Doi:10.25288/tjb.325384

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2017-08-01

Article Type : Research

Abstract :Jeotermal güç üretimi su baskın rezervuarların derin zonlarından gelen orta-yüksek sıcaklıktaki akışkanlardan  elde edilmektedir. Bu sistemlerde sıvı fazda termodinamik değişimlerin kontrolüyle jeotermal akışkan üzerinde  sıcaklık ve basıncın etkilerinin izlenmesi jeotermal sistemlerin sürdürülebilirliğinin sağlanması bakımından oldukça  önem arz etmektedir. Bir jeotermal sistemde rezervuar kayaların türleri, su-kaya etkileşimleri ve jeotermal akışkanın kompozisyonuna  yönelik sağlıklı bilgi elde edilmesi jeotermal güç/ısı sistemlerinin işletilmesi sırasında karşılaşılabilecek kabuklaşma,  korozyon gibi problemlerin önlenmesinde önemli olacaktır.  Türkiye’de keşfedilmiş jeotermal sistemler su baskın rezervuar tipindedir. Türkiye’deki en büyük iki graben  sistemi olan Büyük Menderes ve Gediz Grabenlerinde orta-yüksek sıcaklıktaki jeotermal sahalardan üretim yapan  30’un üzerinde jeotermal enerji santrali bulunmaktadır. Bu jeotermal sistemlerde, sistem performansını doğrudan  etkileyen kalsit, silika türünde kabuklaşmalar gözlenmektedir. Güç santrallerinin üretim dönemlerinde bu kabuklaşma  problemlerinin önlenmesi amacıyla jeokimyasal testler ve jeokimyasal modellemeler yapılmaktadır. Bir jeotermal  sistemin sürdürülebilir olması, kabuklaşma tiplerinin belirlenmesine, uygun kabuklaşma engelleyici inhibitörlerin  seçimine ve inhibitör sistemlerinin doğru noktalara kurulmasına doğrudan bağlıdır. Bu çalışmada, Batı Anadolu’daki orta-yüksek sıcaklıktaki jeotermal rezervuarların jeolojisine bağlı olarak  farklı tip jeotermal santrallerde üretilen akışkanların kabuklaşma eğilimleri ve etkin kabuklaşma engelleme metotları  Kızıldere-II (Denizli) jeotermal güç santrali örneğinde test edilerek tartışılmıştır.
Keywords : Batı Anadolu, güç santrali, inhibitör, jeotermal enerji, kabuklaşma, rezervuar jeolojisi