Divriği A-B Kafa Cevherleşmeleri: Alterasyon Zonlanması ve Zonlanma Süreçleri

Authors : Erkan Yilmazer, Ilkay Kuşçu, Gökhan Demirela

Pages : 17-34

View : 18 | Download : 6

Publication Date : 2003-02-01

Article Type : Research

Abstract :Divriği (Sivas) A-B kafa cevherleşmeleri Murmano plütonu, Akdağ kireçtaşları ve Güneş ofiyolitine ait serpantinleşmiş ultramafik kayaçlar ile stratigrafik-tektonik ilişkiler sunar. Cevherleşmeyi kontrol eden   magmatik hidrotermal sistem Geç Kretase yaşlı Murmano plütonunun yerleşme-kristallenme ve soğuma süreçleriyle kontrol edilmektedir. Bölgedeki plütonik kayaçlar çok yaygın bir alkali metasomatizması (önce Na-Ca, sonra K) etkisiyle önce skapolitleşmiş daha sonra ikincil K-feldispat oluşumları ile belirginleşen potassik alterasyona maruz kalmıştır. Cevherleşme, bu tür metazomatik kayaçlar içinde gözlenmekte ve endoskaın özellikleri de göstermektedir. Yatakta, önemli ekzoskarn zonları ya hiç gelişmemiştir ya da sınırlı bir şekilde serpantinleşmiş ultramafik kayaçlar içinde çok ince damarcıklar şeklinde önemsiz olarak gözlenmektedir. Bölgede alterasyonlar ve cevherleşme birbirini takip eden üç ardışık süreçte oluşmuştur. İlk evre olan prograd evre çoğunlukla A-kafa olarak tanımlanan bölgede gözlenmektedir. Bu evre en içten (granitik kayaçtan) serpantinize ultramafik kayaçlara doğru sırasıyla, skapolit, skapolit-granat zonlarının oluşmasıyla sonuçlanmıştır. Retrograd evre, fılogopit-manyetit+K-feldispat (±skapolit ±granat) zonlanndan oluşur. Bu evrenin ürünleri hem A-kafa bölgesinde prograd evre toplulukları üzerinde onları silmiş veya ornatmış olarak, hem de B-kafa olarak bilinen bölgede gözlenmektedir. Son evre olan geç alterasyon evresi ise çoğunluğu serizitleşmiş, breşik zonlar ve karbonatlar içerisinde, hibrid hidrotermal sistemler tarafından oluşturulan hematit, limonit, götit oluşumları ve sülfîd cevherleşmeleri ile temsil edilir. A kafa mineralizasyonlarını oluşturan hidrotermal sistemin devamı olarak düşünülen B kafa oluşumları derinlere doğru incelen huni şekline sahiptir. Bu nedenle Fe-oksit-Cu-Au sistemlerindeki breş bacaları veya diatremlere benzerlikler sunar. Rekristalize kireçtaşları ile dokanağı çoğu zaman keskin ve serpantinitlerle olan dokanakları ise ezik ve faylıdır. Derinlere doğru daha da artan silisleşme ve karbonatlaşmaya sülfîd mineralleri de eşlik etmekte, buna karşın martitleşmiş zonlar masif manyetite geçiş göstermektedir. Sığ kesimlerde serizitleşmiş zonlar ile bu zonların dokanaklarındaki kireçtaşları içerisinde kolloform barit oluşumları hidrotermal sistemin son evrelerini temsil eden düşük sıcaklıklı oluşumlardır.
Keywords : Divriği (Sivas), A-B-kafa cevherleşmeleri, Fe-skarn, alkali metazomatizması, metazomatik zonlanma, geç alterasyon zonları