Caferbey ve Sart-Çamur (Salihli) Jeotermal Alanlarının Hidrojeokimyasal İncelenmesi

Authors : Tuğbanur Özen, Gültekin Tarcan

Pages : 297-324

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2009-12-01

Article Type : Research

Abstract :Sart-Çamur Kaplıcası ve Caferbey jeotermal alanları Gediz Grabeni’nin güneyinde, Salihli ilçesinin  batısında yer almaktadır. Bu çalışmada, kimyasal ve izotopik veriler kullanılarak sözü geçen jeotermal  alanların hidrojeokimyasal özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır.  İnceleme alanının içerisindeki Menderes Masifi’ne ait karbonatlı kayaçlar karstik ve çok çatlaklı  olmalarından dolayı geçirimliliği yüksek olup, termal ve soğuk su kaynakları için akifer oluştururlar.  İnceleme alanının güneydoğusundaki Menderes Masifi metamorfiklerine ait gnays ve kuvars-mikaşistler  de jeotermal sistemlerin akiferi olma özelliği gösterirler. Bölgede geniş bir yayılım sunan alüvyon,  soğuk suların akiferi olması açısından önemlidir. Sart-Çamur jeotermal alanındaki termal sular, 52 °C  kaynak çıkı ş sıcaklığına ve yaklaşık 5 l/s debiye sahiptir. Caferbey jeotermal alanında açılan 1189 m  derinlikteki kuyu 155 °C akifer sıcaklığına ve 2 l/s debiye sahip akışkan içermektedir. Sıcak akışkanın  taşınımı fay ve kırık hatları ile sağlanmaktadır.  İnceleme alanında yapılan çevresel izotop analizi sonuçları, Sart-Çamur Kaplıcası ve Caferbey  jeotermal alanındaki termal suların meteorik kökenli ve su-kayaç etkileşimine sahip olduklarını  göstermektedir. Su kimyası sonuçları da su-kayaç etkileşiminin varlığını desteklemektedir. Suların  Uluslararası Hidrojeologlar Birliği’ne (IAH) göre sınıflanmasında Sart-Çamur Kaplıcas ı ve Caferbey  termal suları sırasıyla Na-Ca-HCO 3   ve Na-HCO  termal sulardan farklı fasiyes özelliklerine sahip olup, Na 3  su tipini göstermektedirler. Bölgedeki soğuk sular ise Na +2 , Ca +2 , HCO 3 ¯ ve SO 4 –2    iyonlarının egemen  olduğu sulardır. Termal suların yüksek bor ve arsenik derişimleri, bölgedeki sulama ve içme suyu kaynaklarında kirletici faktörlerden biridir. Bu nedenle termal suların kullanımı sonrası re-enjeksiyonu  hem rezervuarın beslenimi hem de çevreye olan olumsuz etkilerin giderilmesi açısından önemlidir.  Termal suların çeşitli kimyasal jeotermometrelere göre hesaplanan akifer sıcaklıkları 80 °C ile  290 ºC arasında değişmektedir. İnceleme alanındaki tüm termal sular, karbonat minerallerini (kalsit ve  aragonit) çökeltici özelliktedir. Bu nedenle, jeotermal suların kullanımı sırasında kuyularda ve iletim  hatlarında kabuklaşma problemleriyle karşılaşılacağı tahmin edilmektedir.  
Keywords : Sart-Çamur, Caferbey, Salihli, jeotermal, hidrojeokimya, izotop jeokimyası