Bolkar Dağlarındaki Eski İşletmeler Vadisinde Yeni Yaş Bulguları ve İlk Maden Ruhsatı: Yazılıtaş (Niğde)

Authors : Ahmet Kartalkanat

Pages : 53-71

Doi:10.25288/tjb.298728

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2014-04-01

Article Type : Research

Abstract :Niğde (Ulukışla) ve Adana (Pozantı) il sınırları içerisinde bulunan eski maden işletmesi ve cüruf  sahalarında eski madenciliğe yönelik çalışmalar yapılmıştır. Bu yörelerdeki eski maden işletmelerinde  ve bunların cüruflarından kimyasal analiz ve C  yaş tayini için numuneler alınmıştır. Madenköy’deki  cürufların kimyasal analizlerinde 0,8 g/t Au ve 142,1 g/t Ag; Alihoca-Karagöl Mevkii’ndeki cüruflarda  1,3 g/t Au ve 34,7 g/t Ag; Gümüşköy’deki cüruflarda 0,9 g/t Au ve 67,9 g/t Ag; Madenköy-Karagümüş  Mevkiindeki cüruflarda ise 1,3 g/t Au ve 92,8 g/t Ag saptanmıştır. Madenköyü, Yeşelli-Büyük Toyislam eski maden işletmelerinde küçük ve büyük su tekneleri, ağaç  tahkimatı, ahşap kürek, eski çıra bulunmuştur. Bu buluntularda C  yöntemi ile yapılan yaşlandırmalarda;  büyük su teknesinin 1000±30 (M.S. 11. yüzyıl); küçük su teknesinin 155±30 (M.S. 19. yüzyıl); ağaç  tahkimatın 105±30 (M.S. 19. yüzyıl) saptanmıştır. Maden köyü-Büyük Toyislam’da bulunan iki ahşap  kürekten birisinin yaşı 125±30 (M.S. 20. yüzyıl), diğerinin yaşı 1000±30 (M.S.11. yüzyıl); ahşap  tahkimatın yaşı 600±30, eski çıranın yaşı ise 385±30 yıl olarak belirlenmiştir. Horozköy-Gavurun Damı  Mevkii’nde bulunan eski maden işletmesinden alınan eski çıranın yaşı 270±25 (M.S. 18. yüzyıl); eski  ahşap tahkimatın yaşı 205±25 (M.S.18-19. yüzyıl) ve ahşap merdivenin yaşı135±30 (M.S. 19. yüzyıl) yıl  olarak belirlenmiştir. Ayrıca Karagümüş Mevkii ile Madenköy’de bulunan cüruf yığınlarının bünyelerinde bulunan odun  kömürlerinin C 14  yaşı sırasıyla 835±30 (M.S. 12. yüzyıl) ve 860±30 (M.S. 12. yüzyıl) yıl olarak saptanmıştır.  Yaş bulgularına göre, eski maden işletmelerindeki madencilik faaliyetlerinin Bizans Dönemi’nden,  Cumhuriyet Dönemi’ne kadar aralıklarla da olsa yürütüldüğünü göstermektedir.  Alihoca köyünün doğusunda bulunan ve M.Ö. 800 yıllarında bölgede yaşamış olan Neo-Hitit Dönemi’ne  ait olduğu saptanan yazıtta, Bolkar Dağları "Muti Dağı” olarak isimlendirilmektedir. Bu yazıtın tarihteki  ilk maden ruhsatı olduğu kabul edildiğinde Bolkar Dağlarında bulunan bu eski işletmelerin M.Ö. 800  yıllarından bu yana, yani Neo-Hitit döneminden günümüze kadar işletildiğini ifade etmek mümkündür.
Keywords : C14, ilk maden ruhsatı, madencilik aletleri, Yazılıtaş