Menteş Havzası Yeraltısularının Hidrojeokimyasal Özellikleri (Yahyalı-Kayseri)

Authors : Muhterem Demiroğlu, Yüksel Örgün

Pages : 275-298

Doi:10.25288/tjb.298040

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2016-08-01

Article Type : Research

Abstract :Çalışmada Menteş havzası içinde yeralan demir yataklarının yeraltısularına etkisi araştırılmıştır. Seyhan nehri ana havzasında yer alan Menteş havzasında yıllık ortalama yağış 460 mm, havza alanı ise yaklaşık 43 km'dir. Çalışma alanında tanımlanmış başlıca birimler Prekambriyen yaşlı metakırıntılılar, Alt Kambriyen yaşlı kuvarsitler, Orta Kambriyen yaşlı rekristalize kireçtaşları, Ordovisyen yaşlı metakırıntılılar, Miyosen konglomeralar ve güncel alüvyonlardan oluşmaktadır. Rekristalize kireçtaşı ve dolomitler çalışma alanındaki ana akiferler olarak belirlenmiştir. Seçilen 15 adet su noktasında yağışlı ve kurak dönemde su örnekleri alınarak anyon, katyon ve iz elementler açısından içerikleri belirlenmiştir. Suların sıcaklık (T), pH, EC değerleri yerinde ölçülmüştür. Her iki dönem için suların sıcaklık değerlerinin 7 - 19 derece arasında  pH değerlerinin 7,26 – 8,7 arasında ve EC değerlerinin 47,3 µS/cm – 642 µS/cm arasında değiştiği ortaya konmuştur. Piper diyagramında karbonat sertliği %50’den fazla olan Ca oranı yüksek Ca-Mg Na+K-HCO tipi sular sınıfında yer aldığı ortaya çıkan sular, rCa> rMg > rNa > rK ve rHCO3> rSO bir katyon-anyon trendi sergilemiş olup, bu dağılım, kireçtaşı-dolomit gibi karbonatlı akiferlerden gelen suları temsil etmektedir. Oksijen-18 (δ O) (‰-10,93 – ‰-8,27) ve Döteryum (δ H) (‰-64,18 -‰-54,58) değerleri suların meteorik kökenli olduğunu göstermektedir. Örneklerin ana anyon, ana katyon ve yerinde ölçülen T, pH, EC değerleri içme suyu standartlarında (TS266 ve WHO) verilen limit değerlerin altında kalmıştır. İz element analizleri kapsamında 66 parametre ICP-MS yöntemiyle incelenmiş olup, Hg, Cd, Th ve Ag gibi toksik etkisi yüksek elementlerin de içinde olduğu 30 dan fazla element dedeksiyon limitleri altında kalmıştır. As, B, Co, Cr, Cu, Mo, Ni, Pb, Sb, Ti, U, V, W, Zn, Se ve diğer elementlerin değerleri ise içme suyu standartlarına (TS266 ve WHO) göre ihmal edilebilecek kadar düşüktür. Elde edilen tüm sonuçlar göstermiştir ki, Menteş havzasında yer alan demir maden sahaları ve yakın çevresindeki yeraltısuları, incelenen inorganik parametreler açısından TS266 içme suyu standartlarına uygundur.
Keywords : Demir yatağı, Menteş havzası, Yahyalı, Su kalitesi