T’U-CHÜE ( = TÜRK ) DEVLET VE ULUS ADI, A-SHİH-NA, A-SHİH-TE BOY ADLARI, MO-CHİH-LİEN (BİLGE KAĞAN) KİŞİ ADI ÜZERİNE

Authors : Yusuf Gedikli

Pages : 243-258

View : 9 | Download : 4

Publication Date : 2021-08-23

Article Type : Other

Abstract :Makalede T’u-chüe (Türk) ulus adı, A-shih-na, A-shih-te boy adları ve Bilge Kağan’ın ön (küçük) adı olan Mo-chih-lien üzerinde durulmuştur. T’u-chüe ulus adının doğru yeniden oluşturmasının *Türküt değil, Türk olduğu, Pulleyblank’in görüşü doğrultusunda bir kez daha vurgulanmıştır. Göktürk devletini kuran A-shih-na ailesinin -shih-na öğesinin şu ana değin Moğulca çono "kurt” olduğu ileri sürülmüş ve neredeyse genel kabul görmüştür. Bunun doğru olmadığı, ses çevriminin -ş-’li olduğu, ayrıca shih-na öğesinin yuvarlak değil düz ünlülü olduğu seslendirilmiş, A-shih-na’nın Türkçesinin *Aşnag veya *Aşan olabileceği belirtilmiştir. Ayrıca Tunyukuk’un mensup olduğu A-shih-te boyunun yeniden oluşturmasının *Aşdag olabileceği ortaya konulmuştur. Gerek *Aşnag ~ Aşan, gerek *Aşdag boy adlarının anlamları hakkında şimdilik kesin bir şey söyleyemiyoruz. Bilge Kağan’ın ön adı olan Mo-chih-lien’in Türkçe aslının *Böglen olduğu belirtilmiş, anlamı hakkında kesin bir şey söylenememiştir. Böylece A-shih-na, A-shih-te, Mo-chih-lien ses çevrimlerini yeniden oluşturma hususunda ilerleme sağladığımıza inanıyoruz.
Keywords : T’u-chüe, A-shih-na, kurt, A-shih-te, Tunyukuk, Mo-chih-lien, Bilge Kağan