Vefa Kurban, Historical Background of the Karabakh Conflict and Shusha, the Cultural Capital, Cambridge Scholars Publishing,2023,978-1-5275-1263-4.

Authors : Nahide Şimşir

Pages : 393-395

View : 61 | Download : 102

Publication Date : 2023-08-01

Article Type : Research Article

Abstract :Prof. Dr. Vefa Kurban’ın yazdığı ve Cambridge Scholars Publishing tarafından 2023 yılında yayınlanan Historical Background of the Karabakh Conflict and Shusha, the Cultural Capital (Karabağ Anlaşmazlığının Tarihsel Arka Planı ve Kültür Başkenti Şuşa) başlıklı kitap giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Kitabın giriş kısmında ayrıntılı bir şekilde Avrasya’nın Balkanları olarak nitelendirilen Güney Kafkasya bölgesinde yer alan Azerbaycan’ın önemi vurgulanırken, Ermenistan tarafından işgal edilen ve yaklaşık otuz yıl kadar işgal altında kalan Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü yeniden sağlaması hususunda verdiği mücadeleye değinilmiştir. Bilindiği üzere, 27 Eylül-10 Kasım 2020 tarihlerinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında 44 günlük Karabağ Savaşı yaşanmıştır. Karabağ Savaşı yaklaşık 30 yıldan beri diplomasi yolu ile çözülemeyen bir meselenin sonucunda ortaya çıkmıştır. Uluslararası teşkilatlar tarafından da Azerbaycan’ın bir parçası olarak kabul edilen Karabağ’ın ve yedi rayonun işgal edildiğinin belirtilmesine rağmen, Ermenistan işgal sürecinden vazgeçmemiş, hatta zaman zaman bölgede tansiyonun tırmanmasına neden olan girişimlerde de bulunmuştur. Ermenistan, AGİT Minsk grubunun önerilerini de dikkate almayıp işgal sürecini devam ettirince, Azerbaycan kendi sınırları dahilinde operasyonlar düzenleyerek, toprak bütünlüğünü sağlamıştır. Kurban’ın kitabında bu süreç tarihsel arka planı ile değerlendirilmiştir. Kitabın ilk bölümü Karabağ sorununun tarihsel köklerini anlatmaktadır. Bu bölümde özellikle 1828 yılında imzalanan Türkmençay Antlaşması’na kadar olan süreç detaylı bir şekilde ele alınırken, arşiv belgelerine, kaynak kitaplara ve konuyla ilgili güncel çalışmalara da dayanılarak süreç detaylandırılmıştır. Kitapta önemli Türk araştırmacılarının eserlerine de atıflar yapılmıştır, Cavid Abdullahzade, Ali Asker, Araz Aslanlı, Sebahattin Şimşir, Aydın Balayev, Toğrul İsmayıl, Nuri Karakaş, Nesib Nesibli, Ramin Sadık, Faruk Sönmezoğlu, Rifat Uçarol, Okan Yeşilot, Rasim Sidiq , Tuncer Baykara, Nazim Cafersoy ve diğer bölge uzmanlarının çalışmaları bunlardan bazılarıdır. Daha sonraki kısımlarda Rusya’daki Bolşevik Devrim, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti dönemindeki Ermeni meselesi incelenirken, Bolşevik Rusya ile Ankara hükumeti arasındaki ilişkilere de değinilmiş ve taraflar arasında imzalanan 16 Mart 1921 Moskova Antlaşması ve 13 Ekim 1921 Kars Antlaşmaları detaylandırılmış, anlaşmalar çerçevesinde görüşülen ve kararlaştırılan sınır meseleleri ele alınmıştır. Kitabın ilerleyen kısımlarında Sovyetler Birliği dönemindeki Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki sınır meselelerine değinilmiştir. Kitabın ikinci bölümünde ise Azerbaycan’ın bağımsızlığına kavuşmasının ilk yıllarında yaşanan gelişmeler, Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgali, taraflar arasındaki sıcak çatışmalar incelenmiştir.
Keywords : Azerbaycan, Karabağ, Şuşa