BİRİNCİ MECLİS’TE HASAN BASRİ (ÇANTAY) BEY’İN SİYASİ MÜCADELESİNDEN KESİTLER (1920-1923)

Authors : Zeki Çevik

Pages : 47-90

View : 29 | Download : 11

Publication Date : 2022-01-31

Article Type : Research

Abstract :I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti’nin imzaladığı Mondros Mütarekesi’ne göre İtilaf Devletleri’nin haksız işgal ve uygulamaları hemen başladı. Türk Milleti ise, Anadolu ve Trakya’da birbirinden bağımsız Müdafaa-i Hukuk anlayışıyla örgütlenmeye başladı. Genellikle tecrübeli İttihat ve Terakki kadrolarının kurduğu cemiyetlerde kongreler düzenlendi. Bu kongrelerde başlangıçta mahalli, ancak giderek bölgesel ve ulusal ölçekte ve tam bağımsızlığı amaçlayan kararlar alınarak uygulamaya geçildi. Kuva-yı Milliye dediğimiz gönüllü direniş birlikleri de bu kararlar sonucu oluşmuştur. Batı Anadolu’da, özellikle 15 Mayıs 1919’da İzmir’in Yunan kuvvetlerince işgali ile başlayan katliamlar bu örgütlenmeyi hızlandırmıştır. Hatta ülke geneline yayılmasına ve bütünleşmesine sebep olmuştur. Balıkesir’de de işgalden bir gün sonra başlayan örgütlenmede ve halkın bilinçlenmesinde, Hasan Basri Bey’in katkıları büyüktür. O, yeri gelmiş çıkardığı Ses Gazetesi ile İtilaf Devletleri ve İstanbul Hükümeti’ni çileden çıkaracak yayınlar yapmış, yeri gelmiş silahı eline alarak yurt savunmasında ölümü göze almıştır. I. TBMM’ye de Karesi Mebusu olarak seçilen Hasan Basri Bey, Meclis’in en çok söz alıp konuşan mebuslarından birisi olmuştur. Bu çalışmada Onun Meclis açık ve gizli oturumlarında zabıtlara geçen konuşmalarından, çeşitli konulardaki görüş ve düşüncelerinden örneklere yer verilmiştir. Böylece Hasan Basri Bey’in siyasi mücadelesinin aydınlanlanmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Keywords : Osmanlı Devleti, İtilaf Devletleri, Kuva-yı Milliye, Müdafaa-i Hukuk, Batı Anadolu, Balıkesir., Osmanlı Devleti, İtilaf Devletleri, Kuva-yı Milliye, Müdafaa-i Hukuk, Batı Anadolu, Balıkesir.