YUGOSLAVYA DÖNEMİNDE BOŞNAK GÖÇLERİ (1919-1929)

Authors : Fahriye Emgili

Pages : 5-34

View : 23 | Download : 12

Publication Date : 2020-01-31

Article Type : Research

Abstract :1918 yılındaki Versay Antlaşması’nda ise, ülkenin asıl sahibi olan Boşnakların fikri dahi sorulmadan, buranın millî ve siyasî birikimi ve hakları göz ardı edilerek, Bosna-Hersek "Sırp, Hırvat ve Sloven Kırallığı’na (SHSK)” köle ülke mahiyetinde peşkeş çekilmiştir. Böylece, Bosna’da yaşayan önemli miktardaki Müslüman Boşnak milleti devletin kurucu unsuru olma imkânından mahrum edilmiştir. Bu aşağılayıcı şartlar içerisinde, 1919-1929 yılları arasında Hırvatlar ve Sırplar, Boşnaklar’a her türlü zulmü reva görmüş ve kendi menfaatleri doğrultusunda Boşnaklar’ı siyasî, dinî ve toplumsal anlamda istismar etmişlerdir. Yugoslavya Krallığı, Boşnaklar ve diğer Müslümanlar göz ardı edilerek, güya Sırp, Hırvat ve Sloven milletlerinin eşit hak sahibi olduğu bir ülke olarak inşâ edildiyse de, dış güçlerden yüz bulan Sırplar, 1921’den itibaren Yugoslavya’da ana unsur olduklarını iddia ederek kendi milliyetçiliklerini devletin resmî ideolojisi olarak benimsetme çabası içine girdiler. Bu vâdide Sırplar, Karadağlılar’ı da yanlarına aldılar. Dolayısı ile de Boşnaklar kendi kültür, din ve toplum özelliklerini ifade ve yaşama imkânını bulamadılar. Ülke içinde yaşanan işbu Sırp-Hırvat çekişmesi, Krallık Yugoslavyası’nda Müslümanlar’ın üzerindeki baskıyı ciddî ölçüde arttıran önemli bir unsur oldu. Bu dönemde, ülkenin hâkim unsuru konumuna gelen Sırplar tarafından Boşnaklar’ın siyasî, millî ve dinî kimliğine yönelik şiddet ve ayrımcı siyaset son raddesine kadar vardırılmış; ferdî zulmün, işkencenin, cinayetlerin, mülk ve mal yağmasının günlük hayatın olağan bir parçası hâline gelmesine ek olarak Şahoviçi ve benzeri rastgele katliamlar Boşnaklar’ı Türkiye’ye sığınmaya sevk etmiştir. Bu çalışmada, 1919-1929 yılları arasında Boşnaklar’ın göçlerine-kaçmalarına yol açan siyaset, iktisat ve kültür sebepleri, belgelere ve olaylara dayanılarak ele alınacaktır.
Keywords : Boşnak, Bosna, Hersek, İslam, Kültür, Sultan Fatih Sultan Mehmed