İlk Zâhidlerden Riyâh b. Amr el-Kaysî Hakkındaki Zındıklık ve Râbia el-Adeviyye ile Evliliği İddiaları Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Ahmet Arslan

Pages : 169-192

Doi:10.46231/sufiyye.1376965

View : 350 | Download : 116

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research

Abstract :Bu makale; zühd döneminin önemli simalarından Riyâh b. Amr el-Kaysî’nin hayatını, zühd anlayışını, hakkındaki iddiaları ve Râbia el-Adeviyye ile olan ilişkilerini ele almaktadır. Zühd döneminde yaşayan zâhidlerin hayat tarzları ve fikirleri, tasavvufî düşüncenin temelini oluşturmuştur. Ancak bazı zâhidler, eleştirilere de maruz kalmıştır. Eleştirilen zâhidlerin biri hicrî II. asırda Basra’da yaşayan Riyâh b. Amr el-Kaysî’dir. Riyâh, Ebû Dâvûd-es-Sicistânî ve Ebü’l-Hüseyin el-Malatî tarafından zındıklıkla itham edilmiştir. Malatî’ye göre Riyâh, Allah sevgisiyle hüllet makamına erdiğinden şeriat emirleriyle mükellef olmadığını ileri sürmüştür. Ayrıca son dönem araştırmacıları, Riyâh’ın Râbia el-Adeviyye ile evli olabileceğini öne sürmüşlerdir. Bu çalışmanın amacı Riyâh b. Amr el-Kaysî’nin zühd anlayışını, hakkındaki ithamları, Râbia el-Adeviyye ile olan ilişkilerini ayrıntılı bir şekilde incelemektir. Çalışmada önce Riyâh’ın hayatı, bulunduğu zühd ortamı ve zühd anlayışı ortaya konmuş, ardından bu bilgiler ışığında hakkındaki iddialar incelenmiştir. Araştırma neticesinde Riyâh’ın dinî inançlardan uzak bir yaşamının olmadığı, aksine katı bir zühd hayatı sürdüğü, bu nedenle zındıklıkla itham edildiği ve Adana’daki Yakapınar’da (Misis) şehit düştüğünün rivayet edildiği anlaşılmıştır.
Keywords : Tasavvuf, Basra, Zühd Dönemi, Riyâh b. Amr el-Kaysî, Abdülvâhid b. Zeyd, Râbia el-Adeviyye, Utbe el-Gulâm, Zındık