Tax Schedules From The Perspective Of Taxpayers: Turkey Experience

Authors : Ihsan Cemil Demir

Pages : 11-26

Doi:10.17233/sosyoekonomi.289884

View : 13 | Download : 12

Publication Date : 2018-01-31

Article Type : Research

Abstract :Vergi tarifesi, verginin hesaplanabilmesi için matraha uygulanan ölçüdür. Vergi tarifelerini, advalorem ve spesifik olmak üzere iki temel gruba ayırmak mümkündür. Advalorem vergi tarifeleri de düz oranlı (linear) ve artan/azalan oranlı (nonlinear) şeklinde ikiye ayrılır. Özellikle advalorem vergi tarifelerinin yapısının nasıl olması gerektiği, maliye literatüründe tartışmalı bir konudur. Gelir artışına bağlı olarak vergi tarifelerinin yapısının artan veya azalan oranlı olması gerektiğini ileri sürenler olduğu gibi, gelir artışının vergi tarifesini etkilememesi gerektiğini (düz oranlı vergi tarifesi) ileri sürenler de vardır. Bu bağlamda, her ülkede çeşitli vergiler açısından düz oranlı ve artan oranlı vergi tarifelerinin uygulandığını görmek mümkündür. Hatta son zamanlarda düz oranlı tek vergi (flat tax) önerileri de popülerlik kazanmaya başlamıştır. Artan oranlı vergi tarifelerini savunanların temel gerekçesini, gelir arttıkça marjinal faydasının azalacağı fikri oluşturmaktadır. Ancak, vergileri ödeyen mükelleflerin söz konusu tarifelerden hangisini tercih ettiğine dair araştırmalar yok denecek kadar azdır. Halkın tercihlerine uygun olmayan vergi politikalarına, gönüllü katılımın yüksek olmayacağı açıktır. Bu çalışma, vergi mükelleflerinin vergi tarifeleri konusundaki tercihlerini ve bu tercihleri etkileyen temel faktörleri belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada mükelleflere, tarafımızdan hazırlanan anket eşliğinde advalorem vergi tarifeleri hakkındaki görüşleri sorulmuştur. Araştırma, Türkiye’nin 7 coğrafi bölgesinin her birinden seçilen iki il olmak üzere toplam 14 il merkezinde gerçekleştirilmiştir. Spesifik vergi tarifeleri bu çalışmanın dışında tutulmuştur. Toplam 1520 vergi mükellefinin özellikle gelir vergileri hakkındaki tercihleri ve ordered probit regresyon analizleri ile bu tercihleri belirleyen faktörler ortaya konmuştur. Buna göre, mükelleflerin %70’i artan oranlı vergilemeyi, %18’i düz oranlı vergilemeyi ve %12’si de azalan oranlı vergilemeyi tercih etmektedir.  Regresyon sonuçlarına göre, mükelleflerin vergi tarifeleri hakkındaki tercihlerini belirleyen temel faktörler kamu harcamaları, vergi kaçırma eğilimi, kayıt dışı ekonomi algısı, rekabet, sosyal güvenlik payları algısı, vergi yükü, vergi adaleti, dini inançlar, geleneklere bağlılık, yaş, meslek ve eğitim seviyesidir. 
Keywords : Optimal Vergileme, Vergi Tarifeleri, Artan Oranlı Vergileme, Düz Oranlı Vergileme