Aluviyal Depositler Üzerinde Oluşmuş Genç ve Gelişmekte Olan Toprakların Isı Akışı ve Isı Miktarının İncelenmesi

Authors : Imanverdi Ekberli, Coşkun Gülser, Orhan Dengiz

Pages : 1-12

Doi:10.21657/topraksu.768878

View : 24 | Download : 9

Publication Date : 2021-03-30

Article Type : Research

Abstract :Toprak horizonlarındaki ısı akışı ve ısı miktarı, çeşitli toprak ordolarının pedogenik süreçlerine, toprakta biriken potansiyel enerji değişimine, enerji bilançosunun oluşumuna, diğer faktörlerle beraber önemli düzeyde etki yapan temel termo-fiziksel parametrelerdendir. Bu araştırmanın amacı, yarı humid ekolojik koşullar altında ve aluviyal depositler üzerinde oluşmuş genç (Entisol) ve gelişmekte olan (Inceptisol) toprakların profillerinde ölçülen sıcaklık değerlerine bağlı olarak, ısı akışının ve ısı miktarının belirlenmesidir. Inceptisol toprakların genetik horizon gelişimine bağlı olarak Entisol topraklarla karşılaştırıldığında, ısı akışı ve ısı miktarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Inceptisol ordosuna ait Vertic Haplustept ve Typic Haplustept toprak profillerinde ısı akışı ve ısı miktarı sırasıyla 13.221-50.035 watt m-2 ve 2.285∙106-8.646∙106 J m-2; 7.757-29.284 watt m-2 ve 1.340∙106-5.060∙106 J m-2 aralıklarında değişmektedir. Entisol ordusunun ait topraklarda (Typic Ustifluvent, Mollic Ustifluvent-1, Mollic Ustifluvent-2) ise ısı akışının 8.958-34.300 watt m-2, ısı miktarının 1.548∙106-5.927∙106 J m-2 aralığında değiştiği tespit edilmiştir. Ayrıca, her iki ordoya ait topraklarda derinlik artışına bağlı olarak ısı akışı ve ısı miktarı azalmıştır. Meydana gelen bu değişimin, ordolara ait horizonlardaki kil, ve organik madde miktarları ile toprakların hacim ağırlıklarındaki farklılıkların ısı akışı ve ısı miktarı üzerinde önemli düzeyde etkilemesinden ileri geldiği düşünülmektedir. Ayrıca, herhangi zaman aralığında sıcaklık farkının değişimi; hacimsel ısı kapasitesi, ısısal yayınım ve ısı iletkenliği arasındaki karşılıklı etkileşim horizonlardaki ısı akışı ve ısı miktarını önemli düzeyde etkilemektedir.
Keywords : İnceptisol ve Entisol topraklar, ısı akışı, ısı iletkenliği, ısı miktarı, ısısal yayınım, toprak sıcaklığı