Olympos Kazılarında Bulunan Aydınlatma Gereçleri
Authors : B. Yelda Olcay Uçkan, Muradiye Öztaşkin
Pages : 1-28
View : 16 | Download : 12
Publication Date : 2017-01-01
Article Type : Research
Abstract :Olympos Antik Likya bölgesinin doğusunda yer alır. Uzun bir süre korsanlıkla tanınan kentte Roma hâkimiyetine girdikten sonra özellikle MS 2.-3. yüzyıllarda yoğun bir imar faaliyeti görülür. Hıristiyanlıkla birlikte MS 5. yüzyıldan itibaren Roma dönemi kent dokusu üzerinde yeni bir yerleşim dokusu oluşturulmuştur. Roma dönemi cadde ve sokaklarında daralmalar olurken birçok eski yapı dönüştürülerek yeni inşa faaliyetlerinde kullanılmıştır. Mevcut arkeolojik çalışmalara göre Olympos’taki kentsel ölçekteki yaşam MS 7. yüzyılda sonlanmıştır. Erken Bizans dönemine ait mimari kalıntıların üzerinde herhangi bir modern yerleşim bulunmaması bu döneme ait kent dokusunun halen net olarak izlenebilmesini sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı Olympos kazısında bulunan cam ve seramikten yapılmış Bizans dönemi aydınlatma gereçlerini tanıtmaktır. Kazı çalışmaları 2006 yılından itibaren kentin farklı yapılarında devam etmektedir. Dini amaçlı kullanıma sahip alanlar olarak Episkopeion Piskoposluk Sarayı ve Nekropol Kilisesi’nde, sivil yerleşim dokusunun tespit edildiği alanlar olarak ise Mozaikli Yapı ve Giriş Kompleksi’nde kazı çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca sokak dokusunun tespitine yönelik olarak Nekropol Caddesi ve Köprü Caddesi’nde sondajlar yapılmıştır. Ele geçen aydınlatma gereçlerine ait parçalar kentteki yaşama dair önemli veriler sunmaktadır. Cam buluntular arasında Erken Bizans dönemine ait farklı tipte kandiller tespit edilmiştir. Bu cam kandilleri ‘kulplu kandiller’, 'çubuklu kandiller’ ve ‘kadeh biçimli kandiller’ olarak ayırmak mümkündür. Giriş Kompleksi’nde farklı tipte birçok cam kandile ait parçaların bulunması cam kandillerin sadece dini yapılarda değil sivil yapılarda da kullanıldığını göstermiştir. Ayrıca Piskoposluk Kilisesi içerisinde yapılan çalışmalarda ele geçen cam ve maden buluntuların azlığı kentin ani bir afet ya da istila ile değil yavaş yavaş terk edilmiş olduğu fikrini desteklemektedir. Yine Episkopeion’da yapılan kazılarda farklı renklerde levha biçimli pencere camlarına ait parçalar bulunmuştur. Küçük buluntular arasında cam kandillerle birlikte kullanılan maden askı ve fitil taşıyıcıları ile seramikten yapılmış fitil taşıyıcıları tespit edilmiştir. Olympos’ta bulunan pişmiş toprak kandiller arasında köken, biçim ve yapım tekniklerine göre dört farklı grup tespit edilmiştir. Bunlardan en yaygın olanı ‘çark yapımı bezemesiz kandiller’dir. Bu grup tek başına Olympos kandil buluntularının % 84’ünü oluşturur. Tespit edilen kandiller arasında Ege kökenli ‘Samos tipi’ ve olasılıkla Kıbrıs kökenli ‘kasnak biçimli’ kalıp yapımı kandiller yer alır. Olasılıkla Kıbrıs kökenli bir diğer kandil ‘konkav gövdeli çark yapımı kandiller’dir. Cam ve seramikten yapılan aydınlatma gereçleri Olympos’un refah dönemi olan 5. yüzyıl-7. yüzyıl başına aittir.Keywords : Likya, Bizans, Cam, Kandil, Fitil Askısı.