Kars-Ani’de Tespit Edilen Savunma Sistemleri Üzerine Öneriler

Authors : Ayhan Yardimciel

Pages : 290-317

View : 14 | Download : 15

Publication Date : 2016-01-01

Article Type : Research

Abstract :Ani, Kars merkeze 42 km. uzaklıkta bulunan eski bir şehirdir. En yakın yerleşim merkezi Ocaklı Köyü’dür. Ani’de yapılan arkeolojik araştırmalar yerleşimin en erken İlk Tunç Çağı’nda Erken Transkafkasya Kültürü Dönemi kullanıldığını ortaya çıkarmıştır. Ani’nin batısındaki Bostanlar Deresi’nin üzerinde bulunan Cirittepe ve Ocaklı Köyü ile şehir arasında bulunan Harmanyeri mevkilerinde yapılan kazılarda İlk Tunç Çağı’na tarihlenen karakteristik, kulplu bir çömlek ile Orta Tunç Çağı’na tarihlenen taş sandık mezarlara ulaşılmıştır. Harmanyeri ve Cirit Tepesi’nde yapılan kaçak kazılarla Kars Müzesi’ne kazandırılan Orta Tunç Çağı’na tarihlenen 9 adet çanak ve çömlekten oluşan Aras Boyalıları da bu dönem arkeolojik eserleri arasındadır. 9 adet monokrom boyalı keramik dışında yine monokrom boyalı bir küpün ağız kısmına ait olması muhtemel bir keramik parçası da tespit edilmiştir. Bu Aras Boyalısı üzerine betimlenen kaz bezemesi Kars’ta bulunan kaz kültürünün yaklaşık dört bin yıldır süregeldiğine işaret etmektedir. Şehrin kısmen doğu ve güneyinden Arpaçay Nehri, batısından ise Bostanlar Deresi geçmektedir. Bu derelerin açtıkları derin vadiler sayesinde şehrin bu yönleri çıkılması zor, doğal bir savunma sistemine sahiptir. Buna rağmen Bostanlar Deresi’nin açtığı vadi yönünde yeni tespit ettiğimiz ve ilk kez tanıtacağımız sur sistemi bu bölgenin savunma yönünden lokal arızalı olduğuna işaret etmektedir. Şehrin kuzey kısmında bulunan ve Yevşan/ Yavşan Düzü olarak adlandırılan bölgenin şehrin savunmaya en elverişsiz olduğu görülmektedir. Bu bölümde karmaşık bir savunma sistemi bulunmaktadır. Bu savunma sistemleri; Erken Demir Çağı, Bagratlı Krallığı ve Selçuklu dönemlerine tarihlenmektedir. Bu savunma sistemlerinin en eskisi Erken Demir Çağı’na ait olan surlar olup şehrin bu dönemde iskân gördüğüne işaret etmektedir. Üç yıl boyunca Ani Şehri ve yakın çevresinde gerçekleştirdiğimiz sistematik araştırmalar sonucunda geçen yıl iç kalede tespit ettiğimiz diğer savunma sistemi Urartu surlarıdır. Bu surlar bloklar halinde kesilmiş taşlardan inşa edilmiştir. Pers İmparatorluğu zamanında bu surlarda güçlendirme yapılmıştır. Bu yıl yaptığımız araştırmalarda ise şehrin Bostanlar Deresi’ne bakan batı yakasında Demir Çağı’na tarihlenebilecek yeni bir savunma sistemine ulaşılmıştır. Ani Şehri’nin üç ayrı bölgesinde tespit edilen bu savunma sistemleri yerleşimin MÖ 2. ve 1. Bin yılda çok önemli bir merkez olduğuna ve iskân gördüğüne işaret etmektedir
Keywords : Ani Şehri, İlk Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı, Urartu Krallığı, Savunma Sistemleri