İkincil Sözlü Kültür Ortamına Geçiş Bağlamında Hacı Bektaş-ı Veli’nin Manzûm Vilâyetnâmesi

Authors : Salih Gülerer

Pages : 1-16

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2020-01-01

Article Type : Research

Abstract :Menâkıbnâmeler/Vilâyetnâmeler sözlü kültürde teşekkül ederek yayılırlar. Bu eserlerin malzemesini oluşturan menkabeler de çoğu zaman inanılan bir olaydan hareketle ortaya çıkmış halk muhayyilesinin bir ürünüdür. Bu makalede amaç Hacı Bektâş-ı Velî Vilâyetnâmesinin sözlü kültürden yazılı kültür ortamına aktarımını ve ikincil sözlü kültür bağlamının tespitidir. Bu eseri oluşturan menkabeler sözlü aktarım süreci içerisinde belli bir süre teşekkül evresi geçirirler. Teşekkül evresinin sonunda birinci sözlü kültürde anlatılmaya başlanan menkabeler, bir yazıcı tarafından gerek kendi bilgi ve görgüsü gerekse birinci sözlü kültürde ayrı ayrı anlatılar halinde bulunan menkabeler ve yazılı kaynaklarından, yazılı kültür ortamına belli bir yapı içinde aktarılmaya başlanır. Bu aktarım yazıcının biçimlendirmesiyle bir üst anlatı haline dönüşmüştür. Yazıcı anlatıları yazıya aktarırken belirli bir düzen ve zaman sırası gözetir. Bu haliyle Vilâyetnâme’nin büyük ölçüde kurgusal olduğu söylenebilir. Yazıcının kitabı bir topluluk önünde okunmak üzere düzenlemiş olduğu anlaşılmaktadır. Eserin bir topluluk önünde okunması mankabelerin ikincil sözlü kültür ortamına aktarılmasını oluşturur. Sonuç olarak Hacı Bektâş-ı Velî’nin Manzûm Vilâyetnâmesi, önemli bir sûfî şahsiyet olarak öne çıkan Hacı Bekâş-ı Velî hakkında sözlü kültürde oluşan menkabeleri birtakım yazıcılar tarafından yazıya aktarılmış halidir
Keywords : Manzûm Vilâyetnâme, Hacı Bektâş-ı Velî, Sözlük kültür, Yazılı Kültür, İkinci sözlü kültür