İbnü’l-Cevzî ve Birgivî’nin Tasavvuf Eleştirisi

Authors : Fehmi Soğukoğlu

Pages : 118-128

View : 25 | Download : 10

Publication Date : 2018-01-01

Article Type : Research

Abstract :İmam Birgivî, Tasavvufun kurumsal anlamda zirve olduğu hicrî onuncu yüzyıl ulemasındandır. Tasavvufî bir ortamda yetişen Birgivî, dönemindeki tasavvufî yapıları yakından tanıma imkânı bulmuştur. Tasavvuf hakkında detaylı bilgisi bulunan Birgivî’nin Tasavvufu bir bütün olarak reddetmediği görülmektedir. Manevî bilginin kabulü için dört şart olması gerektiğini belirten Birgivî’nin bu şartlar arasında "Mürşid-i Kâmil’e arz”ı da zikretmesi onun sûfî olmasa da tasavvuftan etkilenmiş bir şahsiyet olduğunu ortaya koyar niteliktedir. Bununla birlikte dönemindeki tasavvuf adı altındaki dinin aslına uygun olmadığını düşündüğü uygulamalara karşı çıkmıştır. İmam Birgivî, yapmış olduğu eleştirilerde tasavvufun doğrudan hedef almamaktadır. Sözgelimi zikretmenin meşru olduğunu dile getirir. Yine zikir esnasında hareket etmenin müstehap olarak değerlendirilebileceğini kabul eder. Bununla birlikte zikirde lafızların doğru çıkarılmamasını eleştirmektedir. Tasavvuftaki batınî hususları eleştirirken, tasavvufun batınî unsurlar içermesinden ziyade, şeriatın zahirini terk eden batınî düşünceyi tenkit eder. İmam Birgivî’nin yapmış olduğu tenkitler kendisine özgü olmayıp tarihsel süreçte birçok âlim tarafından dile getirilmiş hususlardır. İbnü’l-Cevzî de bunlar arasında ön plana çıkan şahsiyetlerdendir. Bu bağlamda Birgivî-İbnü’l-Cevzî karşılaştırması, Birgivî’nin eleştirilerinin arka planı hakkında bilgi sunacaktır
Keywords : İmam Birgivi, İbnü’l-Cevzî, Tasavvuf, Tenkit