SULTAN ABDÜLHAMIT II`S ALLEGED ROLE IN THE 1909 ADANA EVENTS

Authors : Murat Köylü

Pages : 47-65

View : 10 | Download : 5

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research

Abstract :Ermeniler için Adana; tarihsel önemi ve geçmişte kurdukları hükümranlık olan Kilikya Ermeni Krallığı\'na ulaşarak, Anadolu\'da dağınık bulunan Ermeni halkını bu bölgede toplayarak Kilikya Ermenistan\'ını inşa etme isteği sebebiyle kutsal ve milli bir davanın sembolü olmuştur. Ermeniler için dini merkezlerden ve en önemlilerinden biri olan Sis Katolikosluğu da bu bölgede bulunuyordu. 1830\'dan itibaren özellikle Doğu ve Güney Anadolu bölgelerinde misyonerlik faaliyetlerini başlatan Dış Misyonerlikler İçin Amerikan Komiserler Kurulu\'nun (ABCFM) de desteği ile \"Ermeni milli uyanış hareketi\" başlatılmıştı. 1878 Berlin Anlaşması\'nda Anadolu\'da \"Vilayet-i Sitte\'de\" kurmak istedikleri Ermenistan istekleri konusunda dönemin büyük devletlerinden bekledikleri desteği göremeyen Ermeni milliyetçileri, Balkan ülkelerinin Osmanlı\'dan ayrılmak için uyguladıkları siyasete benzer bir yol izlediler. Söz konusu milliyetçiler kurdukları tedhiş örgütleri vasıtasıyla bölgede isyanlar çıkararak, Hristiyan kamuoyunun dikkatini çekmeye başlamışlardır. Ermeni ideal ve isteklerinin önündeki en büyük engel olan Sultan II. Abdülhamit, 1890 yılından itibaren aldığı önlemlerle isyanların yaygınlaşmasını ve amaçlarına ulaşmasını büyük ölçüde önlemiştir. II. Abdülhamit\'in İslamcı bir siyaset izlemesi ve isyanların bastırılmasında kullandığı yöntemler, Anadolu\'daki Hristiyan misyonerler tarafından Batı kamuoyuna abartılı bir şekilde \"Hristiyan Katliamı\" olarak anlatılması kısa zamanda \"Kızıl Sultan\" olarak isim yapmasına, Batı medyasında kendisini kan içen bir canavar gibi gösteren karikatürlerin çizilmesine ve yazıların yazılmasına neden olmuştu. Ermeni ayrılıkçılar, II. Abdülhamit karşıtı olan İttihat ve Terakki üyeleri ile iş birliği sırasında 1908 Meşrutiyet\'in ilanına kadar komite faaliyetlerini hızlandırarak, özellikle Balkan ülkelerindeki karışıklıklardan faydalanarak yeni bir isyan hazırlığı içine girmişlerdir. Özellikle bu bölgede başlatacakları isyanla, Batı kamuoyunun müdahalesi sağlanacak ve Mersin\'e asker çıkartılarak Kilikya bölgesinde bir Ermenistan kurulabilecekti. 27 Mart 1909 günü önce iki Türk gencinin Ermeniler tarafından öldürülmesi ile başlayan olaylar 13-14 Nisan yaygınlaşarak isyana dönüşmüş ve sayısı tam olarak bilinmese de her iki taraftan binlerce insan öldürülmüştür. İsyan süresince bölgede bulunan ABCFM misyonerlerinin Batı medyasına gönderdiği raporlarda isyanı \"Sultan II. Abdülhamit\'in planlı bir katliam hareketi\" olarak göstermeye çalışmaları ve Adana olaylarının İstanbul\'daki gerici ayaklanma ile eş zamanlı olması, Sultanın Adana olaylarında sorumlu olup olmadığı tartışmalarını da gündeme taşımıştır. Çalışmanın amacı, Sultan II. Abdülhamit`in Adana olaylarındaki rolünü dönemin tanıklarının ifadelerine dayanarak analiz etmektir.
Keywords : Adana, Olaylar, İddialar, Rol, II. Abdülhamit, Ermeniler