THE REALITY OF "BIG POLICY" OF GREAT POWERS AND THEIR STANCES ON THE SECOND KARABAKH WAR

Authors : Emin Arif Shikhaliyev

Pages : 127-149

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2022-11-14

Article Type : Research

Abstract :Ermenistan ile Azerbaycan arasında geçen 1988-1994 Birinci Karabağ Savaşı’nın sonucu olarak Azerbaycan topraklarının %20’si Ermenistan tarafından işgal edilmişti. Çatışan taraflar arasında uzlaşma sağlanamadığından sorunun barışçıl yollarla çözümü devletlere havale edilmiş, fakat 1994 senesinden itibaren AGİT Minsk Grubu nezdinde devam eden barış görüşmeleri beklentileri karşılayamamış ve nihai aşamaya varılamamıştı. Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgalinin sürmesi yeni bir savaş çıkma olasılığını artırmaktaydı. Azerbaycan’ın ekonomik ve askeri olarak güçlenmesi bölgedeki güç dengelerini değiştirdi. Ermenistan’ın 2020 yılında defalarca saldırıları karşısında Azerbaycan, askeri kuvvet kullanımına başvurdu ve İkinci Karabağ Savaşı patlak verdi. Ermenistan’ın 27 Eylül 2020 tarihli sınır ihlali ve işgalci tavrı bu "ani savaşın” başlangıcı idi. Azerbaycan’da hem resmi düzeyde hem de halkta artan topraklarını geri alma isteği de Ermenistan’ın saldırılarının karşılıksız kalınmamasını sağladı. Savaş sonucunda Azerbaycan tarafı meşru müdafaa hukukuna dayanarak işgal altındaki topraklarının büyük kısmını kurtardı. Savaş muharebe meydanında Azerbaycan’ın tarihi zaferi ile sonuçlansa da politik, diplomatik ve bilgi alanında halen devam etmektedir. Bilindiği gibi, büyük güç olmanın yolu stratejik bölgeleri ve enerji kaynaklarını kontrol etmekten geçer. Bu bağlamda Güney Kafkasya’yı "kurtlar sofrası” olarak tanımlamak mümkündür. Bu sofrada her bir küresel veya bölgesel devlet kendi gücüne göre yer almak ister. Diğer bir ifadeyle, bu sofra küresel veya bölgesel olmakla jeopolitik bir sofradır. Bu sofrada büyük güçlerin çıkarları çatışmaktadır. Bunu dikkate alarak Azerbaycan, gidişata uygun olarak satranç tahtasında kendi oyununu oynamalı, her hamleye karşı yeni bir strateji oluşturmalıdır. Özellikle böyle bir dönemde Türkiye’nin tutumu oldukça belirleyici olacaktır. Görünen o ki, Azerbaycan-Türkiye askeri işbirliği ve üslerin konuşlandırılması artık tarihi bir zarurete dönüşmüştür. Bu tarihi zaruretin sonucu olarak 15 Haziran 2021’de Azerbaycan ile Türkiye arasında askeri müttefikliği ihtiva eden Şuşa Beyannamesi imzalandı. Bu hususlar dikkate alınarak makalede Güney Kafkasya’da jeopolitik rekabet ve büyük güçlerin İkinci Karabağ Savaşında tutumları analiz edilmiştir.
Keywords : Güney Kafkasya, Jeopolitik Rekabet, Büyük Siyaset, Ermenistan, Azerbaycan, İkinci Karabağ Savaşı, Büyük Güçler, Şuşa Beyannamesi