SEVR’DEN LOZAN’A: ERMENİ SORUNU 1920-23

Authors :

Pages : 65-92

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2015-05-01

Article Type : Research

Abstract :19. Yüzyılın ortalarından Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıcınakadar, "Avrupa’nın hasta adamı” olarak anılan Osmanlı İmparatorluğu,çoğu toprak ve tebaa kaybıyla sonuçlanmış pek çok krizle karşılaşmıştır.Doğu Sorununun, yani Osmanlı İmparatorluğu’na ne olacağı sorusu,niteliği değişmiş ve Anadolu’daki çöküşünden kısa süre sonra Osmanlıİmparatorluğunun nihai tasfiyesi başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nunçöküşü ile beraber, İmparatorluğun Balkanlar’daki Hristiyan tebaalarıyla ilgiligerçekleşmiş olduğu gibi, Anadolu’daki Ermeni Meselesi uluslararası siyasisistemdeki diplomatik tartışmaların gündeminin ön sıralarına getirilmiştir.Osmanlı İmparatorluğunun Birinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgisini takibenMüttefikler, Ermeni milliyetçilerine Osmanlı İmparatorluğu üzerine olantaleplerinin çoğunluğunu elde etmelerine izin vermeye hazırdılar. SevrAntlaşması (10 Ağustos 1920) ile beraber, Birinci Dünya Savaşı’ndakendilerine vermiş oldukları hizmete karşılık Müttefikler, Ermenilerin DoğuAnadolu’ya yönelik taleplerini onaylamıştır. Ancak Milli Mücadele sırasındaTürklerin Doğu’da Ermenilere, Batı’da ise Yunanlılara karşı elde etmek olduğuzaferler Sevr Antlaşmasını butlan bir belge haline getirmiş ve MüttefikleriLozan’da (24 Temmuz 1923) Türklerle eşit konumda bir araya gelmeyezorlamıştır. Diğer bir deyişle, Sevr Antlaşmasından üç sene sonra LozanAntlaşması imzalandığında, bırakın bir Ermeni devletini, antlaşmanın metniErmenilerin milli topraklarından dahi hiçbir şekilde bahsetmemiştir. KısacasıLozan Antlaşması, hem geçmişi yüzyıllara dayanan Doğu Sorununu, hem debunun ayrılmaz bir parçası haline gelmiş olan Ermeni Meselesine bir sonvermiştir
Keywords : Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu, Doğu