LIMITS OF TOLERANCE: LEGAL RELATIONS BETWEEN EARLY OTTOMAN JEWS AND CENTRAL AUTHORITIES (15th -18th Centuries)

Authors : Nejla Dogan

Pages : 447-463

Doi:10.47932/ortetut.936829

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2021-11-12

Article Type : Research

Abstract :Avrupa’dan kovulmalarından çok yıllar öncesinde Osmanlı topraklarında özgürce yaşayan Yahudilerin yanı sıra 15. yüzyılda dünyanın birçok yerinde baskı ve zulme maruz kalan binlerce Yahudinin daha hoşgörülü ve refah seviyesinde yaşayabilecekleri Türk topraklarına göç etmesi sonucu gayrimüslim nüfusu içerisinde önemli bir yer edinmişlerdir. Birçok unsurdan meydana gelen imparatorluk millet sistemi ile kendi egemenliğini sağlamaya çalışmıştır. Diğer bir ifade ile, Müslümanları millet-i hakime olduklarından dolayı gayrimüslimlerden ayrı tutmak temel misyon edinilmiştir. Bu yüzden toplumsal alanda ve günlük yaşantıda bunları birbirinden farklılaştıracak birtakım düzenlemeler ve kurallar bulunmaktaydı. Yahudiler de bu kısıtlamalara dahil edilmiştir. Bu konuda Yahudilerin hukuki hakları ve kendilerine tanınan toleransın sınırlarını net bir şekilde çizmek oldukça zordur ancak mühimme defterlerine dayandırılarak oluşturulan bu çalışma ile Yahudi tebaanın hukuki anlamdaki hakları ve yetkileri hakkında genel bir değerlendirme yapılmasına imkan sağlanmıştır. Defterlerde göze çarpan en önemli düzenleme giyim- kuşam hususunda olmuştur. Bunun yanı sıra, mesken- dini yerleşimler ile mezarlıklar konusunda da merkez tarafından emri şerifler yazılmıştır. Yahudilerin köle tutmaları kısıtlandığı gibi belli idari kademelerden de uzaklaştırıldığı defterlere yansımıştır. Ancak bu düzenlemeler, Avrupa’da maruz kaldıkları gibi ne aşağılayıcı rozet, ne baskıcı ve zulmedici bir iskan politikası ne de herhangi bir ticari kısıtlama içermektedir. Toplum tarafından ötekileştirilmemişler ve hatta bazı ekonomik faaliyetlerde etkin rol oynamışlardır. Defterlere yansıyan hükümlere göre merkezin temel gayesinin Yahudilerin Müslümanlara benzemesini önlemek olduğu söylenebilir ki bu durum sadece Yahudilere özgü bir durum değildir. Devletin kısıtlamalardaki esas hedeflerinin ve ciddi düzenlemelere gitmemesinin altında yatan nedenlerin de tartışıldığı bu araştırmada Yahudiler ile merkezi hükümet arasındaki hukuki ilişkilere değinilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Yahudi, tolerans, hukuki düzenlemeler, mühimme