DÜKÇÜ İŞAN İSYANI (1898)

Authors : Yunus Emre Tansü, Ali Özdemir

Pages : 233-214

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2017-08-06

Article Type : Research

Abstract :XIX. yüzyılın ikinci yarısında Rusya Türkistan coğrafyasını işgal etmiştir. Bu dönemde Rusya sömürge siyaseti güden, Türkistan coğrafyası ise kendi içinde siyasi çekişme halindeydi ayrıca Türkistan’ın ekonomi faaliyetleri işgali hazırlayan nedenlerdendir. Rusya Türkistan’ı yer yer işgal etmiştir. Bunlardan biri de yazılmış olunan makalede Ruslara karşı Türkistan’ın Andıcan bölgesinde gerçekleşen Dükçü İşan isyanı üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Rusya devleti Andıcan bölgesinde yaşayan halkın ekonomi, siyasi, dil, sosyal yaşamı, dini ve özgürlükleri ellerinden almıştır. Halkın ve din adamlarının Rusya’ya karşı yapmış olduğu direniştir. Andıcan bölgesinde Muhammed Ali Sabıroğlu küçük yaşlarda insanlara bedava su dağıtan ve halka yardım yapan kişi iken 52 yaşında ünlü imam olup Dükçü İşan diye anılmaya başlandı ayrıca da binlerce müride sahip olmuştur. Halkın sevgisini kazanan Dükçü İşan, isyan için önder seçilmiştir. İsyanın nedenlerini, isyanın safhası ve sonuçlarıyla Rusya’nın yaptıkları anlatılmaya çalışılmıştır. İsyanın çıkması din olarak görülse de en çok etkili olan konu Rusya’nın koloni siyasetiydi. Dükçü İşan isyanında Tacik, Uygur, Kırgız ve Özbek gibi Türklerinde olduğu Rus Çarı’nın halka yaptığı işkenceler, zulümler, doğdukları, büyüdükleri yerlerinden sürülmeleri ve ekip biçtikleri toprakların ellerinden alınıp Rus halkına verilmesinin doğurduğu sonuçlardan bahsedilmektedir. Dükçü İşan, müridleri ve Fergana vadisinin halkı isyana destek vererek Ruslara karşı direniş göstermişlerdir. Direnişin sonucunda Rusya bölge halkına baş kaldırdığı için büyük bedeller ödetmiştir.
Keywords : dükcü işhan, andican, Türkistan