NIKOMEDEIA’DAN İKİ ENTELLEKTÜEL: BASILIKOS VE KYRION’UN MEZAR EPİGRAMLARI

Authors : N. Eda Akyürek Şahin

Pages : 343-370

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2011-05-01

Article Type : Research

Abstract :Makalede, 2005 yılında İzmit/Kocaeli’nin (Nikomedeia) doğusunda, Köseköy’de, (Harita 1) belediyenin Knauf Alçıpan Fabrikası’nın arkasındaki alandan toprak alımı sırasında ele geçen iki lahit (Fig. 1-3) ve yazıtları tanıtılmaktadır. Sağlam olan lahitler, uzun süredir yeni yazıtları üzerinde çalıştığımız Kocaeli Arkeoloji Müzesi’ne getirilmiştir ve müze bahçesinde yan yana sergilenmektedir. Üzerlerinde herhangi bir kabartma ya da bezeme bulunmayan lahitler sade ve düz birer sanduka ile büyük kapaklardan oluşmaktadır. Lahitlerden bir tanesi (Nr. 2, Fig. 6-16) oldukça büyük olup heybetli bir görünüm sergilemektedir. Özellikle köşelerinde devasa akroterleri bulunan kapağı etkileyici büyüklüktedir. 1 numaralı lahit (Fig. 4-5) daha küçük olup oniki satırlık özenli yazıtı yan yüzlerden birine yazılmıştır. Yazıt, Basilikos isimli bir gencin mezar şiiridir. Basilikos’un ağabeyi Theodotos ile birlikte Attika’dan Nikomedeia’ya geldiği ve orada öldüğü anlaşılmaktadır. Genç adam, ağabeyi ve bir diğer aile üyesi olan Peios tarafından Nikomedeia’da, bu lahde gömülmüştür. Şiirin bazı kısımları soru-cevap biçiminde olup ölçüsü ise İambikon Trimetron’dur (ilk on mısra). Şiirin son iki satırında ceza uyarısı vardır. 2 numaralı (Fig. 6-16) devasa lahdin ön yüzüne on satırlık uzun ve özenli bir yazıt işlenmiştir. Yazıtın içeriğinden mezar sahibinin yetmiş yaşında ölen Nikomedeialı Kyrion olduğu anlaşılmaktadır. Mezarı kendisine eşi ve iki oğlu yaptırmıştır. Devasa lahdi ve uzun yazıtından Kyrion’un Nikomedeia’da önemli birisi olduğu çıkarılabilmektedir. Fakat yazıtta şahsın kimliği hakkında bilgi yoktur. Ancak, Kyrion’un oldukça kültürlü ve sanatsal (şiir) yönü olan birisi olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü yazıtta ünlü Yunan şairleri Hesiodos, Arkhilokhos ve Menandros ile tarihçi Ksenophon’un adları anılmaktadır. Şiir olarak tasarlandığı anlaşılan yazıtta belirgin bir ölçü saptanamamaktadır. Her ne kadar içeriğinde sanatsallık ve geçmişe özlem vurgulanmak istense de yazıtta görülen geç devir fonolojik özelliklerden ve çok sayıdaki ligatürden, eserin, Antikçağ’ın sonlarına yakın bir dönemde yapıldığı izlenimi edinilmektedir. Yazıtın sonunda "sıra kırk, (parsel) 511’deki (yerini)” biçiminde bir ifade geçmektedir. Bu ifadeden, Kyrion’un hayatta iken, lahdinin nekropolde duracağı yeri kendisinin belirlediğini çıkarmaktayız. Ayrıca, yazıttaki bu ifade ile lahdin durduğu yerin, son derece büyük ve karmaşık olduğu sezinlenen Nikomedeia Nekropolü’nde kolayca bulunmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır. Nikomedeia mezarlığında, günümüzün büyük mezarlıklarında olduğu gibi belirli bir sıralama ve numaralama sistemi geçerli olmalıdır. Burada söz konusu olan mezarlık Doğu Nekropolü’dür (Harita 2).
Keywords : Yunanca Epigramlar, Nikomedeia, Nikomedeia Doğu Nekropolü, Lahitler, Hesiodos, Arkhilokhos, Menandros, Ksenophon