SALAMİS’E ATFEDİLEN MAKEDON KRALİ BRONZLAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Dinçer Savaş Lenger

Pages : 359-386

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2013-05-01

Article Type : Research

Abstract :zmir ili sınırları içerisinde yer alan Nif Dağı’nda (Olympos) 2006 yılından beri düzenli yapılmakta olan arkeolojik kazılarda Karamattepe adıyla anılan mevkide M.Ö. IV. yüzyıl ve M.Ö. III. yüzyılın ilk yarısı boyunca kullanım gördüğü anlaşılan nekropol alanında 2006-2010 yılları arasında seksen bir adet sikke ele geçmiştir. Bunlardan otuz beş sikke İonia, Aiolis, Mysia ve Karia bölgeleri otonom kent, kırk üç sikke ise III. Aleksandros ve III. Philippos dönemi Makedon darplarıdır. Üç sikke ise kötü kondisyonlarından dolayı teşhis edilememiştir. Neredeyse tamamı bronz olan Makedon krali darplar toplamın %53’ünü oluştururlar. Makedon krali darpların içinde; ön yüzünde Gorgo başı bezemeli kalkan, arka yüzünde miğfer ve sol alt köşede kerykeion yer alan III. Philippos (Arrhidaios) darbı yirmi bronz sikke ise makalenin konusunu oluşturmaktadır. Bu sikkeler K. Liampi tarafından Miletos’a (?), M.J. Price tarafından ise Kıbrıs Adası’ndaki Salamis kentine atfedilmişlerdir. Fakat söz konusu sikkelere ne Salamis kentinde ne de adanın geri kalanında bugüne kadar rastlanmamıştır. Aynı durum, Miletos ve Didymaion kutsal yol kazıları için de geçerlidir. Buna karşın Sardeis kazılarında bulunan on altı benzer sikke ve R.H.J. Ashton tarafından da gözlemlenen Sardeis darpları ile Miletos?/Salamis darpları arasındaki ikonografik bağlantı söz konusu sikkelerin Karamattepe’ye sadece 75 km uzaklıkta olan Sardeis kentinde basılmış olabileceklerini düşündürmektedir. Kazısı sürdürülen Karamattepe nekropolü’nde Makedon krali darplarının yoğun olarak bulunmaları, bölgedeki Makedon askeri varlığı ile ilişkilidir. Bu bağlamda Karamattepe’nin kuzey batısında, üç yanı sarp kayalık bir tepe üzerine kurulu olan, yöre halkının "Kız Kalesi” olarak da adlandırdığı Ballıcaoluk’taki Geç Klasik – Erken Hellenistik dönemlere tarihlenen kale, Karamattepe’deki nekropol alanıyla bağlantılı olarak değerlendirilmelidir. Kale, Torbalı Ovası’na ve Sardeis’i Ephesos’a bağlayan Karabel Geçidi’ne giden yola hakim konumdadır ve aynı zamanda Hellenistik Dönem’de Smyrna’ya ulaşan yolların korunmasında da kullanılmış olmalıdır. Nekropol alanında bulunan ünite ve yarım ünite değerindeki Makedon bronz sikkelerin paralı askerlere yapılan ödemelerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bilindiği üzere askerlere peşin ödenen erzak karşılığı bedel sitarkhia, siteresion, sitonion ve hizmet sonrası ödenen opsonion şeklinde iki ayrı ödeme yapılmaktadır. Söz konusu bronz sikkeler, aybaşında askerlerin alışverişlerinde gündelik ihtiyaçlarını karşılamak üzere ödendiği bilinen sitarkhia’dır
Keywords : Nif, Karamattepe, Sikke, Makedon, Sardeis, Salamis