TEOS AND KYRBISSOS
Authors : Elif Koparal
Pages : 33-70
View : 14 | Download : 8
Publication Date : 2013-05-01
Article Type : Research
Abstract :Teos ile Kyrbissos adı verilen bir kale yerleşim arasında gerçekleştirilen sympolitea anlaşmasını konu alan bir yazıt 1976 yılında Seferihisar’a bağlı Ulamış köyüne ait bir mezarlıkta bulunmuş ve aynı yıl içinde Jean ve Louis Robert tarafından yayınlanmıştır. Antlaşmanın şartlarını ve karşılıklı edilen yeminin koşullarını ayrıntılı bir biçimde ortaya koyan yazıt bu özelliğinden dolayı Hellenistik dönem merkezileşme politikalarını konu alan yayınlarda sıkça alıntılanmıştır. MÖ 3. yüzyıla tarihlenen yazıt aslında Hellenistik dönemde yaygın olan sympolitea ve ya synoikismos antlaşmalarından sadece birini bizi aktarmaktadır. Dönemin merkezileşme politikası gözönüne alındığında bilinen yazıtların bu örneklerden ancak çok azını bize ilettiği düşünülebilir. Teos’un yanısıra yine Ion kenti olan Smyrna ve Miletos’un da sympolitea yolu ile daha küçük yerleşimleri hem fiziksel hem de politik olarak kendi art-alanlarına dahil ettikleri yine epigrafik buluntulardan bilinmektedir. Sympolitea anlaşmaları zaman zaman ekonomik kaygılar taşısa da temelde khora’nın bütünlüğünü korumak yani daha çok güvenliği sağlamayı amaçlamaktadır. Bilinen hemen tüm örneklerde merkez yerleşimlerin sympolitea yolu ile bir nevi hakimiyet altına aldıkları yerleşimler teritorya sınırlarında yeralan tahkimatlı yerleşimlerdir. Synoikismos’un aksine sympolitea iki yerleşim arasında fiziksel bir bütünleşme gerektirmez diğer bir deyişle yerleşimlerin nüfuslarının biraraya gelmesi bir zorunluluk değildir, daha ziyade politik bir birliğin oluşturulmasına işaret eder. Antlaşma çoğunlukla küçük yerleşimdeki nüfusun büyük yerleşimin tabiyetine geçmesi ile yani kendilerine merkez yerleşimin vatandaşlığının bahşedilmesi ile sonuçlanır. Bu makalenin amacı Teos ile sympolitea antlaşması yapan Kyrbissos’un nerede bulunduğuna dair bir öneride bulunmaktır. Zira bugüne dek bu yerleşimin neresi olduğuna dair kesin bir bilgi mevcut değildir. Klazomenai ve Teos teritoryalarında yürütülen sistemli arkeolojik yüzey araştırmaları sayesinde bu yerleşimlerin art-alanlarının sınırlarına ve savunma sistemlerine ilişkin bilgi üretebilmek mümkün olmuştur. Bu bakış açısı ile yaptığımız değerlendirmeler sonucunda Kyrbissos’un Teos’un yaklaşık 18 kilometre kuzeydoğusunda bulunan Kocadömen Tepe üzerinde yeralan tahkimatlı yerleşim olduğu önesürülebilir. Gerçekleştirdiğimiz yüzey araştırmaları bu alanda MÖ 8. - 7. yüzyıldan Hellenistik dönem sonuna kadar iskân olduğunu ortaya koymuştur. Yüzey buluntuları arasında yeralan kabartmalı kaplar ve terrakotta mimari parçalar yerleşimde olasılıkla Geç Arkaik döneme tarihlenen bir kamu yapısının varlığına işaret eder. Buna dayanarak –şayet Kocadömen Tepe Kyrbissos ise- yerleşimin Teos ile yaptığı antlaşma öncesinde kurumsal açıdan önemli bir konuma sahip olduğu düşünülebilir. Kocadömen Tepe üzerinde yeralan tahkimatlı yerleşimin Kyrbissos olduğunu öne sürerken çıkış noktası Ulamış’ta elegeçen yazıt olmasına karşın en önemli dayanağımız arkeolojik yüzey araştırmaları sonucunda elde edilen sınırlara ilişkin öngörü ve arkeolojik bulgulardır. Bu makale Teos teritoryası sınırları içinde bulunan, sur duvarı ile çevrili ve arkeolojik bulgu bakımından oldukça zengin olan Kocadömen Tepe’nin arkeolojik bir değerlendirmesini sunmayı amaçlamakta, bunun yanısıra sistematik arkeolojik yüzey araştırmalarını sürdürdüğümüz bölge ile ilişkili olması bakımından gereğince haberdar olduğumuz epigrafik buluntu ve tartışmalar ışığında Kocadömen Tepe üzerinde yeralan yerleşimin işlevi ve tanımlanmasına ilişkin bir öneride bulunmaktadır.Keywords : Teos, Kyrbissos, Sympolitea, Yüzey Araştırması, Ionia, Teos teritoryası.