SEPTIMIUS SEVERUS DÖNEMİNDE ELAIUSSA SEBASTE’NİN DURAKLAMASI, KORYKOS’UN YÜKSELİŞİ

Authors : Murat Durukan, Deniz Kaplan, Ercan Aşkin

Pages : 333-370

View : 27 | Download : 10

Publication Date : 2013-05-01

Article Type : Research

Abstract :Elaiussa Sebaste’nin mimari açıdan en zayıf olduğu Severuslar döneminde, sadece dört km. batısındaki Korykos’un (diğer pek çok Kilikia kenti gibi) en zengin dönemini yaşıyor olması oldukça düşündürücü bir noktadır. Septimius Severus döneminde iki asırlık dev bir metropol olan ve o tarihe kadar bölgenin başkenti durumundaki Elaiussa Sebaste, M.S. 2. yy. sonlarından itibaren küçülmeye başlamış; mütevazı bir yerleşim olan Korykos ise aynı dönemde büyük bir kent olmuş ve tüm bölgenin ekonomik merkezi haline gelmiştir. Farklı arkeolojik kanıtlarla desteklenen bu tespitin en önemli dayanaklarından biri, Elaiussa Sebaste’de tapınak mezar geleneğinin Antoninuslar dönemi sonlarında ortadan kalkmış olmasıdır. Korykos’ta ise bu ve benzeri mezar anıtlarına en fazla Severuslar döneminde rastlanmaktadır. Yine Severuslar dönemine tarihlenebilen mimari buluntu sayısı Elaiussa Sebaste’de yok denecek kadar azken, Korykos ve Kilikia’nın diğer kentleri bu evrede en zengin dönemlerini yaşamıştır. Elaiussa Sebaste ve Korykos’taki "ters orantılı” bu dönüşüm süreci Septimius Severus döneminde gerçekleşmiş ve devam etmiştir. Birbirine komşu olan iki kentin tarihinde yaşanan bu dramatik dönüşümün önemli bir gerekçesi olmalıdır. Septimius Severus’un ilk yıllarının oldukça sıkıntılı geçtiği bilinmektedir. Nitekim bu imparator, Niger ve Albinus gibi iki önemli rakip ile Roma tahtı için iç savaşlara girmiştir. Bu iç savaşlar sürecinde, imparatorluğun çeşitli noktalarında yer alan pek çok kent, birbirine rakip olan üç generalden birini desteklemiştir. Niger ile Albinus’u destekleyen kentlerin ve kişilerin, savaş bittikten sonra Septimius Severus tarafından cezalandırıldıkları bilinmektedir. Elaiussa Sebaste’nin de, rakip bir generalin iddialarını desteklediğine dair bazı ipuçları bulunmaktadır. Dolayısıyla bu kentin yaşadığı duraklama ve gerileme sürecinin sebepleri, bu iç savaşlarla ilişkili gibi görünmektedir. Tarihi kaynaklardan edinilen bilgilere göre Severus, cezalandırdığı bazı kentleri bir süre sonra affetmiş ve tekrar iyi ilişkiler kurmuştur. Ancak Elaiussa Sebaste’nin bu süreçteki durumu hakkında bu tarihi kaynaklar suskun kalmaktadır. Konuyu aydınlatabilecek herhangi bir epigrafik buluntu da söz konusu değildir. Bu nedenle Elaiussa Sebaste’nin içinde bulunduğu atmosferi aydınlatabilecek tek başvuru kaynağı arkeolojik buluntulardır. Elaiussa Sebaste ve Korykos’ta yapılan arkeolojik araştırmalar, Septimius Severus döneminde bu iki kentin cazibe merkezi olma konusunda yer değiştirdiği şeklinde bir sonuç ortaya çıkarmaktadır. Bir başka ifade ile bölgenin en cazip kenti olma özelliği Elaiussa Sebaste’den Korykos’a geçmiştir. M.S. 2. yy. sonları ile 3. yy.’ın başları arasına tarihlenen buluntular, çok net biçimde bu tespiti desteklemektedir. Korykos’ta, Elaiuusa Sebaste’nin tam tersine, çok hızlı bir gelişme evresi yaşanmış, ekonomik büyümenin işareti olarak değerlendirilebilecek imar çalışmaları zirveye ulaşmıştır. Bu manzara Korykos için sürpriz olarak değerlendirilmemelidir nitekim Severuslar döneminde Kilikia bölgesinin genelinde bu olumlu gelişimi rahatlıkla izlemek mümkündür. Hatta tarihçiler arasında, Kilikia bölgesinin Severuslar döneminde altın çağını yaşadığı kabul edilmektedir. Sadece Elaiussa Sebaste’de, Severuslar dönemine tarihlenebilen arkeolojik buluntular son derece azdır ve bu durum Kilikia’nın genelinde gözlenen olumlu gelişmelerle paralel değildir. Bölgede doğal bir felaket bilinmediği için Elaiussa Sebaste gibi büyük, zengin ve öncü bir kentte birden bire başlayan durgunluk ve gerileme süreci, ancak politik bir nedenle izah edilebilir. Septimius Severus’un ilk yıllarında yaşanan gelişmeler de, Elaiussa Sebaste tarihindeki sıkıntılı sürecin anlaşılabilmesi için oldukça tatmin edici gerekçeler ortaya koymaktadır. Bu tespitlere dayanarak, yaşanan iç savaşlar sürecinde Elaiussa Sebaste’nin Pescennius Niger tarafında yer almış olabileceği ve bu nedenle de Septimius Severus tarafından cezalandırılan kentler arasında bulunduğu tahmin edilebilir.
Keywords : Kilikia, Korykos, Elaiussa Sebaste, Septimius Severus, İmar Faaliyetleri.