LYKOS LAODIKEIASI’NDAN BİR GRUP YEREL ÜRETİM KANDİL

Authors : Celal Şimşek, Bahadır Duman

Pages : 139-180

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2013-05-01

Article Type : Research

Abstract :Laodikeia’nın kuzeybatısında kente hakim yüksek bir noktada, Asopos Nehri’nin hemen doğu bitişiğindeki Asopos Tepesi olarak adlandırılan erken dönem yerleşim alanı yer alır. Asopos Tepesi’nde gerçekleştirilen kazı çalışmalarında Geç Helenistik- Erken Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlenen III. tabakada, içerisinde seramik fırını, su kanalları, künkler ve çeşitli duvar kalıntılarının yer aldığı bir işlik kompleksi ortaya çıkartılmıştır. Bu seramik fırını içerisinde pişirilmiş halde toplu olarak ele geçirilen kandiller, kentte lokal seramik üretiminin varlığını ortaya koyan en önemli verilerdir. Asopos Tepesi’nde fırın içerisinde ele geçirilen bu örneklerin dışında aynı tipteki kandiller Kuzey (Kutsal) Agora, Doğu Portik alanında ve Kuzey Doğu Nekropolü’nde de ele geçirilmiştir. Fırın içerisinde ele geçirilen parça ve tam profil veren kandillerin yapılan analizler sonucu hamur ve astar özelliklerinin birbirine oldukça yakın olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu kandiller kalıp yapımı olup çift konveks formlu yuvarlak diskuslarının ortasında, kenarları yükseltilmiş halka şekilli yağ deliği bulunur. Kandillerin tamamına yakınında yağ deliğinin çevresinde üç küçük havalandırma deliği açılmıştır ve alttan yukarıya doğru kıvrım yapan uzun biçimli burnun uç kısmında, etrafı çevrili oval şekilli fitil deliği yer alır. Sağlam olarak ele geçirilen kandillerin yağ deliğine yakın, burnun üst kısmında kabartma olarak yapılmış mask betimlemesi bulunur. Maskın çene kısmının hemen altında ince, dikdörtgen formlu küçük bir delik kandillerin büyük bir kısmında görülür. Gövdenin her iki yanında yer alan dikdörtgen biçimli kulakçıkların iç kısmında inci dizisi, üzerlerinde ise İon-kymationu yer alır. Ortasında yer alan derin bir yivle çift şerit haline getirilen kulpun üst kısmında şerit bir bağ yer alır (kulp atacı). Omuz üzerinde İon-kymationu dizisi kandillerin hemen hepsinde standart bir şekilde takip edilebilir, bazı örneklerde bu süsleme tipi diskusa doğru kabartma şekilli nokta dizileriyle sınırlandırılmıştır. Daha önceki yayınlarda Ephesos ya da Pergamon Tipi başlığı altında değerlendirilen Laodikeia Kandilleri aslında adı geçen her iki kentte üretilen kandillerin yanı sıra Knidos Kandilleri’nin de çeşitli özelliklerini gösterir. Ancak detayda Laodikeia Üretimi kandillerde lokal atölyeye özgü görülen bazı özellikler, bu tip kandillerin üretimlerinin Laodikeia’da yapıldığını Asopos Tepesi’nde ortaya çıkarılan fırın ve içinde tespit edilen kandiller net bir şekilde ortaya koymaktadır. Laodikeia dışında benzer tipte tespit edilen kandillerin sayısal olarak Hierapolis, Aphrodisias, Tripolis ve Laodikeia’ya yakın yerleşimlerde yoğun bulunması, bu tipteki kandillerin üretim merkezinin fazla uzakta olmadığını ortaya koymaktadır. Dönemin modası olarak Pergamon, Ephesos ve Knidos Atölyeleri’nde üretilen kulakçıklı kandiller Laodikeia Atölyesi’nde de genel form itibariyle benzer ancak detayda lokal özellikler gösterir şekilde üretilmiştir. Laodikeia üretimi kandiller için en erken tarih M. Ö. 2. yy.ın son çeyreği en geç tarih ise M. Ö. 1. yy. ilk çeyreği olmalıdır.
Keywords : Kandil, Laodikeia, Asopos, Lykos, Frigya