WHAT HAPPENED IN INLAND SOUTHWESTERN ANATOLIA BEFORE 5500 BC? A REVIEW OF THE ARCHAEOLOGICAL EVIDENCE FROM THE SELCEN-ÖRENARASI SETTLEMENT

Authors : Fulya Dedeoğlu, Ali Ozan

Pages : 1-30

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2016-05-01

Article Type : Research

Abstract :Yukarı Menderes Havzası Neolitik ve Erken Kalkolitik dönemlerde iki önemli kültür bölgesinin materyal kültür özelliklerinin ve bunların zaman içerisinde gösterdiği değişimin takip edilebildiği bir bölge özelliği gösterir. Bu kesimde yer alan Selcen-Örenarası yerleşimi, gerek ova düzlüklerinden dağlık bölgeye geçiş veren konumu, gerekse materyal kültürü açısından, havzadaki diğer yerleşimler ile birlikte bölgenin yerleşim modeli ve kültürel sürecine ilişkin genel bir çıkarım elde etmemizi sağlamaktadır. Zira arkeolojik veriler, MÖ 6. binyıl öncesinde Göller Bölgesi’nden Kıyı Ege’ye değin uzanan geniş bölgenin birçok yönden ortak bir kültürel yapı sergilediğini göstermektedir. Özellikle monokrom çanak çömlekleğin üzerinden takip edilebilen benzerlikler Göller Bölgesi, İç Güneybatı Anadolu’da yer alan Yukarı Menderes Havzası ve Kıyı Ege arasındaki bu ilişkiyi doğrulamaktadır. MÖ 6. binyıldan sonra kültürel sınırların yeniden şekillendiği ve yukarıda bahsedilen ortak kültürel yapının değiştiği görülür. Bu süreçle birlikte Yukarı Menderes Havzası, boya bezemeli çanak çömleklerin gösterdiği üzere, kültürel olarak Göller bölgesine dâhil olur. Diğer yandan İzmir ve çevresinde yer alan Kıyı Ege yerleşimlerinde monokrom çanak çömlek geleneği kesintisiz olarak devam eder. Bahsedilen bölgelerdeki karşılıklı ilişkilerin tamamen sona ermediği kuşkusuzdur. Ancak bu tarihten sonra, Yukarı Menderes Havzası ve Göller Bölgesi paralele bir kültür gelişim sergiler ve Kıyı Ege’den farklılaşır. Bu değişim ve dönüşüm Yukarı Menderes Havzası’nda Selcen-Örenarası yerleşimi üzerinden takip edilebilmektedir. Havzanın Neolitik Dönem boyunca hem ova düzlüklerinin hem de dağlık kesime yaslanan plato düzleminin yerleşim alanı olarak tercih edildiği, bölgedeki sistematik yüzey araştırmalarıyla belgelenmiştir. Bu yerleşim düzeninin MÖ 6. binyılın başlarındadeğiştiği ve yerleşimlerin ova düzlemine doğru kaydığı, yine aynı araştırmaların sonuçlarından birisidir. Makalede, Yukarı Menderes Havzası’nda görülen bu değişimin sadece bölgenin kendi içerisindeki bir dönüşümü yansıtmadığı ve sonuçları bakımından Kıyı Ege ve hatta Ege Denizi’nin batısında yer alan bölgeleri de etkilediği ortaya konulmaktadır. Nitekim aynı tarihlerde, bu son iki bölgede ortaya çıkan yeni yerleşimler, Yukarı Menderes Havzası’nda yaşanan değişim ile ilişkili gibi görünmektedir. Muhtemelen İç Güneybatı Anadolu’daki Yukarı Menderes Havzası’nda monokrom gelenekle temsil edilen yerleşimlerin bir kısmı ova düzlemine doğru çekilir ve Göller Bölgesi ile bütünleşirken, aynı yerleşimlerden bazı topluluklar da batıya doğru hareket etmiş olmalıdır
Keywords : İç Güneybatı Anadolu, Neolitik, Selcen-Örenarası Yerleşimi, Yerleşim Düzeni, Prehistorya, Çanak Çömlek.