DAĞLIK KILIKIA BÖLGESİ’NDE BİR KIRSAL YERLEŞİMİN GELİŞİMİ: ÇATIÖREN ÖRNEĞİ

Authors : Ahmet Mörel

Pages : 369-420

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2017-05-01

Article Type : Research

Abstract :Çatıören Doğu Dağlık Kilikia Bölgesi’nde yer alan ve daha önce bazı araştırmacılar tarafından değerlendirilen önemli bir yerleşimdir. Bu çalışmada Çatıören yerleşimi, bir yerleşim modeli olarak tarihsel ve ekonomik çerçevede değerlendirilecek ve ortaya koyulacak sonuçlar bölgenin diğer kırsal yerleşimlerinin değerlendirilebilmesi için yeni bir bakış açısı sağlayacaktır. Çalışmamız sırasında tapınak, üçgen çatılı aedicula mezar, kaya mezarlar, anıtsal sütunlar hakkında yeni öneriler getirilecek ve daha önceki araştırmacıların önerileri revize edilecektir. Dahası Çatıören’in yerleşim planı burasının planlı bir şekilde gelişen bir yerleşim olduğunu ve bu planlamada topografisinin oldukça etkili olduğunu göstermiştir. Çatıören’in sahip olduğu antik yollar bölgenin diğer kırsal yerleşimlerinin hem birbirleri ile hem de kıyı yerleşimleri ile bağlantısını sağlamaktadır. Yerleşimde tanımlanan bir çok yapının da ortak bir amaca hizmet ettiği görülür. Bu ortak amacın, Hellenistik Dönem’den başlayarak yerleşimi, sahip olduğu yolları ve tarımsal üretimini korumak olduğu anlaşılmaktadır. Özellikle polygonal duvarlı çiftlik evi, kuleler ve bunların hemen yakınındaki üretim donanımları bu görüşü desteklemektedir. Bunlara ek olarak daha önceden tespit edilmeyen güney yamaçtaki, zeytinyağı atölyeleri ve şarap presleri gibi yapılar, yerleşimin ve bölgenin kırsal karakteri ile yakından ilişkilidir. Roma Dönemi’nde de yerleşim bu karakterini korur ve yerleşime yeni yapılar eklenir. Lahitler, üçgen çatılı aedicula mezar, zeytinyağı atölyeleri ve çok sayıda konut bu döneme aittir. Bu bakış açısıyla değerlendirildiğinde Çatıören Roma Dönemi’nde daha kompleks bir yerleşim haline gelir. Çatıören Geç Antik Dönem’de de gelişimini sürdürür. Bu dönemde yerleşime zeytinyağı atölyeleri, kilise ve çok sayıda konut eklenir ve önceki dönemlere ait olanlar onarılarak yeniden kullanılır. Çatıören Geç Antik Dönem’deki ekonomik canlanmadan etkilenir ve tarımsal üretimdeki çeşitliliği artar. Bu sebeple Çatıören’in bu dönemde küçük ve orta boyutlu bir köy haline geldiği önerilebilir.
Keywords : Çatıören, Hermes Tapınağı, Üçgen Çatılı Aedicula Mezar, Kurban Ritüeli, Dağlık Kilikia, Kırsal Yerleşim, Yerleşim Düzenlemesi, Çiftlik Evi, Antik Dönem Ekonomisi