KLAZOMENAI ASTYSÜNDE BULUNMUŞ ARKAİK DÖNEM YAPI VE ANITLARA AİT PARÇALAR VE KUTSAL ALANLARIN İNCELENMESİ

Authors : Polat Ulusoy

Pages : 203-260

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2018-05-01

Article Type : Research

Abstract :12 İon kentinden biri olan Klazomenai, İzmir İli, Urla İlçesi, İskele Mevkii’nde yer almaktadır. Antik kentte, 1979 yılından bu yana devam eden kazılarda Arkaik Döneme tarihlenen dini anıtsal mimariye ait bir yapı kalıntısı bulunamamıştır. Diğer yandan anıtsal mimariyle ilişkili dokuz adet buluntu astynün farklı alanlarında açığa çıkarılmıştır. Buluntular, Klazomenai astysünde Arkaik Dönemde tapınak, altar ya da anıt gibi yapıların ve bu yapıların ait olabileceği kutsal alanların olduğunu göstermektedir. Buluntular, MÖ 6. yüzyılın başından sonuna kadar olan süreçte MÖ 6. yüzyılın son çeyreğinde yoğunlaşmış olarak en az dört adet yapı ve bir olası adak sütunun varlığını göstermektedir. Arkaik Dönem astysü yerleşim dokusunun kutsal alanlar dışında diğer bileşenleri oldukça iyi bilinmektedir. Parçaların, buluntu yerleri ve durumları, yerleşim dokusu ile birlikte değerlendirildiğinde yapıların konumlandığı en az üç kutsal alanın Arkaik Dönem astysünde yer aldığı sanılmaktadır. Ayrıca Karantina Adası’nda bulunan Hellenistik Dönem açık hava kutsal alanı ve olası Athena Kutsal Alanı’nın Arkaik Dönemde de kullanıldığı düşünülebilir. Akropolisin batısında Taş Harmanı Mevkii’nde yer alan kült alanı da dâhil edildiğinde Arkaik Dönem astysünde altı adet kutsal alanın farklı dini amaç ve ritüeller için kullanıldığı söylenebilir. Buluntular, İon ve Aiol mimarisi bezeme özelliklerine sahiptir. MÖ 6. yüzyıl başlarına tarihlenen yaprak bezemeli friz ve yüzyıl ortalarına tarihlenen sütun başlığı parçası Aiol stil özelliklerini barındırırken, yüzyılın son çeyreğine tarihlenen buluntuların çoğu İon stil özelliklerine sahiptir. Buluntular, Batı Anadolu ve Kıta Yunanistan dini anıtsal mimarisi için de oldukça önemlidir. Parçaların benzerlerinin Samos Heraion’u, Miletos, Didyma Apollon Tapınağı, Delphi hazine binaları gibi yapılarda bulunması, Arkaik Dönem anıtsal mimarisi literatürüne katkıda bulunacaktır.
Keywords : Klazomenai, Arkaik Dönem, altar, tapınak, kutsal alan, yerleşim dokusu.