ÖDEMİŞ MÜZESİ’NDEKİ LAHİT

Authors : Ayşe Aydin

Pages : 333-368

View : 17 | Download : 11

Publication Date : 2018-05-01

Article Type : Research

Abstract :Ödemiş Müzesi bahçesinde kırık parçaları bir araya getirilen Orta Bizans dönemine ait bir lahit teknesi vardır. Mermerden kapaksız teknenin düz, sade çerçeve içine alınan dört yüzü de süslemelidir. Lahit teknesinin ön yüzünün merkezinde içinde haç olan zikzak dolgulu bir madalyon ve iki yanında birer Yunan haçı yer alır. Madalyonun altından ve üstünden iki yana dalga formlu birer şerit çıkar. Şeritler motifleri alttan ve üstten sınırlar. Teknenin arka yüzünün merkezinde içinde Malta haçı olan madalyon ve iki yanında birer eşkenar dörtgen/baklava motifi yer alır. Teknenin yan yüzlerinden birinde madalyon içinde altı, diğerinde sekiz kollu Kristogram vardır. Monolit lahit teknesi Sandık lahit tipindedir. Tekne, ölçüleri açısından değerlendirildiğinde bir çocuk ya da ergen için yapılmış olmalıdır. 5.-6.yüzyıllarda başkent atölyelerinde Prokonnesos mermerinden farklı motiflere sahip levhalar üretilmiştir. Bunlardan biri de merkezde Kristogramlı madalyon/çelengin iki yanındaki haçtan oluşan kompozisyondur. Bu motif grubu levhaların ihraç edilmesiyle her yere dağılmış, hatta bazı bölgelerde yerel malzemeye de uygulanmıştır. Ödemişli lahit teknesinin ön yüzünde de başkentli bu motif grubunun bir çeşitlemesi söz konusudur. Orta Bizans dönemi lahitlerinde Erken Hıristiyanlık-Bizans dönemi motif repertuvarı nadiren aynen uygulanmış, genellikle farklılaştırılmış veya bu motiflere farklı unsurlar katılarak beraber kullanılmış; daha çok soyut, stilize ve geometrik biçimlere yer verilmiştir. Ödemiş Müzesi’ndeki lahit teknesinin süsleme programında da Erken Hıristiyanlık-Bizans döneminde standartlaşan motifler birebir uygulanmamıştır. Bilinen motifler farklı kombinasyonlarla bir araya getirilmiştir. Ön yüzdeki içi zikzak dolgulu madalyon, madalyonun içinde uçları sivri biten eşit kolları olan haç, motiflerin alttan ve üstten dalga formlu birer şeritle sınırlanması, arka yüz merkezindeki Malta haçlı madalyon ile iki yanındaki eşkenar dörtgen/baklava ve çengel motifleri, yan yüzlerdeki madalyon içinde altı ve sekiz kollu Kristogramlarla dış çerçevelerindeki çift çengel motifleri Ödemişli lahit teknesinin de Orta Bizans dönemi içinde değerlendirilmesini gerektirir. Ödemiş Müzesi’ndeki lahit teknesi, Anadolu’daki sayılı Orta Bizans dönemine tarihlenebilecek dönem özelliklerini yansıtan lahitlerden biridir
Keywords : Ödemiş, Çocuk Lahdi, Orta Bizans, Kristogram, Haç.