İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında İslami Kader ve Tedbir-Tevekkül İnancının Etkileri

Authors : Baskın Beyenal, Abdülaziz Bayindir

Pages : 76-102

Doi:10.38213/ohsacademy.1079563

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2022-08-31

Article Type : Research

Abstract :İş sağlığı ve güvenliği kültürü, bir bütün olarak, gözlemlenebilen tavır ve davranışların yanında, gözlemlenemeyen tutum, anlayış ve inanç gibi unsurlarla da şekillenmektedir. İş sağlığı ve güvenliğinde tespiti en zor konulardan biri çalışanların sahip oldukları yanlış inanç ve anlayışlardır. Kadercilik, tedbirli davranış, tevekkül, kaçınılmazlık, musibet, ihmal ve kusur gibi kavramlar doğru anlaşılmazsa kazalara karşı önlem almada farklı yaklaşımlar ortaya çıkabilmektedir. Özellikle kaderci yaklaşımların ağır bastığı durumlarda İSG tedbirlerini aldırmak görece daha zor olmaktadır. İş kazası ve meslek hastalıklarının kaçınılamaz ve öngörülemez olduğu, ezelî bir kader olarak hiçbir tedbir tarafından engellenemeyeceği ve dolayısıyla tedbir almanın gereksiz olduğu şeklindeki inançlar çok sayıda çalışan tarafından paylaşılmaktadır. Serbest iradeci yaklaşıma sahip olanlar başlarına gelenlerin, hür iradeleriyle verdikleri doğru veya yanlış kararlar sonucunda geldiğini düşüneceğinden İSG kurallarına uymada daha hevesli olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı teolojik ve bilimsel açıdan kader kavramının incelenmesinin yanında, çalışanların kaderci ve serbest iradeci yaklaşımlardan hangisine daha yakın olduklarının tespit edilmesidir. Bunun için öncelikle kader inancının tanımı ve unsurları incelenerek kritiği yapılmıştır. Beşli likert tipi bir anket çalışmasıyla katılımcılara 19 soru sorulmuştur. Önemli oranda kader inancına sahip olduğu tespit edilen katılımcılardan, tanımı yapılan somut olayları, iş ve hayat tecrübelerini ve kader inançlarını kullanarak değerlendirmeleri istendiğinde beklenen net cevapları veremedikleri bulgusuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak; doğru tanımlanmamış kaderci yaklaşımların İSG kültürü oluşumunu olumsuz yönde etkilediği, serbest iradeci yaklaşımları önceleyen kader inancının ise başta tedbir konusu olmak üzere birçok bilimsel İSG konusu ile uyum içinde olduğu ve İSG kültürü gelişimine katkıda bulunacağı tespiti yapılmıştır.
Keywords : İSG, iş kazası, kader, meslek hastalıkları, tedbir