Osmanlı Coğrafya Kitaplarında Zazalar ve Zaza Coğrafyası

Authors : Ercan Çağlayan

Pages : 71-93

Doi:10.55253/2023.nubihar.1296278

View : 263 | Download : 137

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Article

Abstract :Osmanlı coğrafya kitaplarına referansla ve içerik analizi metoduyla kaleme alınan bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Zazalara dair bilgi ihtiva eden Osmanlı kaynaklarına muhtasar bir biçimde yer verilmiş ve Osmanlı idari düzeninde Zazaların kurduğu mîrliklere kısaca temas edilmiştir. İkinci bölümde ise Osmanlı’da ilk bilimsel coğrafya kitabı olarak kabul edilen Kâtib Çelebi’nin (ö. 1657) Kitab-ı Cihânnümâ’sından başlayarak I. Dünya Savaşı’na dek yayımlanmış çok sayıda coğrafya kitabının Zazalar ve Zaza coğrafyası hakkında ihtiva ettiği bilgilere yer verilerek Osmanlı coğrafya yazıcılığının Zazalara bakışı ortaya konmuştur. Sadece Osmanlı umumi coğrafya kitapları ile coğrafya ders kitaplarına odaklanan çalışmada, seyahatnamelere yer verilmemiştir. Çalışmada referans olarak kullanılan coğrafya kitaplarının orijinallerine İstanbul’da bulunan İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı ve Marmara Üniversitesi Kütüphane Kataloğu ile Ankara’da bulunan Milli Kütüphane El Yazması ve Nadir Eserler Kataloğu ve Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi gibi platformlardan erişim sağlanmıştır. Son tahlilde, Osmanlı coğrafya kitaplarının Zazalara "Kürdistan kıtası” bahsinde yer verdiği ve Zazaları ekseriyetle Kürt şeklinde tanımladığı görülmüştür.
Keywords : Osmanlı İmparatorluğu, Osmanlı Coğrafya Kitapları, Kürdistan, Zazalar ve Zaza coğrafyası.