Osmanlı Medrese Geleneğinde Bir Varlık Alanı Olarak Dil: Mollâ Câmî ve Hâşiyelerinde Grameri Aşma Çabası / Language as a Space of Entity in the Ottoman Madrasa Tradition: Attempt to Exceed Grammar in Mollā Jāmī and its Annotations

Authors : Yunus Cengiz

Pages : 47-77

Doi:10.19059/mukaddime.46473

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2015-11-26

Article Type : Other

Abstract :Bu çalışmada, Mollâ Câmî ve haşiyelerindeki metafizik açıklamalar ele alınmaktadır. Bu eserler, Osmanlı medrese eğitiminde yaygın olarak yer edinmiş gramer metinleridir. Bu eserlerde bir dil bilgisi konusu olarak cümlenin kuruluşu, bir varlık sorunu olarak ele alınmakta ve cevher, araz, madde, sûret, yakın sebep, uzak sebep gibi metafizik kavramlarla işlenmektedir. Bu eserlerin müellifleri, Aristoteles’in fizikte uyguladığı dört sebep nazariyesinin kelâmcılar tarafından kabul edilmiş şeklini cümlelerin çözümlenmesinde esas almışlardır. Böylece Mollâ Câmî (ö. 898/1492) ve yorumcuları kendilerinden önceki gramer bilginlerinden farklı bir yaklaşımı ve terminolojiyi benimsemişlerdir. Bu itibarla nahiv tarihi açısından, onları ayrı bir ekol olarak ele almamız gerekmektedir.
Keywords : Molla Câmi, medrese, nahiv, metafizik, i‘râb, nedensellik