İlhanlı Hâkimiyeti ve İmâmiye Şiîlerî

Authors : Kemal Ramazan Haykiran

Pages : 87-109

Doi:10.17131/milel.715148

View : 15 | Download : 17

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research

Abstract :Moğolların hâkimiyet kurmaya çalıştığı Müslüman coğrafyaların Sünnî unsurları güçlü bir direnç gösterirken Şiîlerin kendilerini desteklemeleri siyasi olarak Moğolları rahatlatan bir faktör olmuştu. Şiîliler açısından da Moğolların İslam dünyasında belirmeleri ve İlhanlılar dönemi önemli bir siyasi süreç olmuştu. Şiîliğin gelişimi açısından İlhanlı hakimiyeti önemli fırsatlar sunmuştu. Bu sadece Şiî tarihi değil İran tarihi açısından da önem taşımaktaydı. Özellikle İmâmiye Şiîleri bu dönemde bağımsız siyasi bir güç olma ve yönetime müdahale etme fırsatını ele geçirdiği gibi daha önce neredeyse hiçbir tesiri görülmedikleri İran’a yayılma fırsatı bulmuştu. Bugün Şiîlik ile neredeyse özdeşleşen İran coğrafyasının XIII. yüzyıl öncesinde büyük bir kısmının yaygın olarak Sünnî olduğu bilinmektedir. Moğol istilasının oluşturduğu zemin üzerinde tarihte ilk defa Şiî İmâmiye, bir Moğol devleti olan İlhanlılar döneminde resmi mezhep olma gibi bir niteliğe kavuşmuş böylece İran-Azerbaycan’ın uzun bir sürece yayılacak olan Şiîleşme süreci de başlamıştır. Çalışmada, Moğol hakimiyetinin Şiî dünyaya ne gibi fırsatlar sunduğu ve bunların Şiîlerce nasıl değerlendirildiği, İran ve Azerbaycan coğrafyasının ne gibi aşamalardan sonra Şiîleştiği, hepsinden önemlisi de Şiîlerin sağladığı bu fırsatı sadece siyasal nüfuzlarını arttırmak için mi kullandığı sorularına; ayrıca İmâmiye Şiasına ait literatürün bu devirde Sünnî literatüre kıyasla nasıl bir gelişme gösterdiği sorusuna dönemin kaynaklarından hareketle cevap aranacaktır.
Keywords : moğol istilası, Şiîler, Şiî Fıkhı, İran, Azerbaycan, İmamiye Şiileri, İlhanlılar