Belgesel Hipotez’e Göre Yahudilikteki Kurban İbadetinin Tarihsel Süreci

Authors : Merve Yetim

Pages : 61-85

Doi:10.17131/milel.639982

View : 12 | Download : 28

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research

Abstract :Bilinen ilk toplumlardan günümüze kadar gelen tarihi süreç içerisinde kurban ritüeli her zaman büyük öneme sahip olmuştur. Kimi zaman kozmosun devamlılığını sağlama kimi zaman da tanrıya isteklerini iletme amacıyla icra edilen kurban ritüeli, çoğunlukla Tanrıyı/Tanrıları hoşnut etmek için uygulanmıştır. "Tanrıyı/Tanrıları hoşnut etmek” adına yapılan ritüeller çoğunlukla orada bir dinin mevcut olduğunu göstermektedir. Yahudilik de kurban ritüeline önem verip bunu yerine getirmeyi emreden bir dindir. Yahudilikte kurban olgusu, özellikle atalar diye isimlendirdikleri İbrahim, İshak ve Yakup figürlerinde üzerinde önemle durulan bir ibadettir. Bu bağlamda ataların her fiilinde kutsiyet olduğuna inanan Yahudiler, kurban ibadetine de sıkı sıkıya bağlı kalmışlardır. Fakat günümüz Yahudiliğinde kurban ibadeti neredeyse hiç icra edil(e)meyen, bir nevi terkedilmiş bir ibadet formuna dönüşmüştür. Bu metin Yahudilikteki kurban ritüelinin neden böyle bir dönüşüm geçirdiği sorusuna cevap arayan başta Julius Wellhausen olmak üzere "Belgesel Hipotez” öncülerinin gayretini konu almaktadır. "Belgesel Hipotez” verilerine göre Yahudilikteki kurban ibadetinin bugün olmamasının en büyük sebebi Yahudiliğin hem tarihi hem de dini anlamda geçirmiş olduğu değişim ve dönüşümdür. Yahudiler başlangıç olarak kabul ettikleri İbrahim’den bu yana uzun bir tarihi süreç geçirmiştir. Bu süreç, elbette beraberinde siyasi ve dini dönüşümleri meydana getirmiştir. Bu bağlamda erken dönemde icra edilen kurban ile Yoşiya’nın reformundan sonra uygulanan kurbanın mahiyeti aynı kalmamıştır. Nihayetinde Roma İmparatorluğunun Süleyman Mabedini yıkmasıyla birlikte kurban ibadetinin uygulanması neredeyse tamamen durmuştur. Buradaki önemli husus elbette kurbanın formunda ve uygulanışında meydana gelen değişikliklerden kaynaklanmaktadır. Zira Yoşiya’nın reformu ile birlikte kurbanın yalnızca Süleyman Mabedinde icra edilmesi ve başka yerlerde uygulanan kurbanın geçersiz olduğu yönünde bir reforma gidilmesi bu ibadetinin bir nevi sonu olmuştur. Böylece günümüze kadar uzanan süreçte Mabed’in tekrar inşa edilememesi nedeniyle "Süleyman Mabedinde yapılması zorunlu olan” kurban ibadeti eda edilememektedir
Keywords : Kutsal Kitap, Yahudi, Kurban