Okumanın Tarihselliği ve Alımlama Estetiği ile Yeni Tarihselcilikte Anlamanın Tarihselliğinin İmkân ve Sınırlılıkları

Authors : Atiye Gülfer Gündoğdu

Pages : 351-374

Doi:10.17131/milel.668430

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research

Abstract :Edebi eserin yirminci yüzyılın ilk yarısında Yeni Eleştiri içerisinde otonom ve kurgusal varlık kazanma talebi, yorumlanması hususunda tarihsellikle bağını radikal biçimde koparır. Aynı yüzyılın ikinci yarısında ise "okurun tarihselliği”ne dikkat çeken Alımlama Estetiği ve "metnin tarihselliği, tarihin metinselliği” kavramlarıyla anılagelen Yeni Tarihselcilik, Yeni Eleştiri sonrası bastırılan tarihsel bilince dönüş çabaları arasında anlamlı bir noktada durur. Ancak her iki yaklaşımda da edebi metinleri anlamanın tarihselliğinin, okurun yahut metnin tarihselliği üzerinden şekillendirilmesinin ağır bastığı görülür. Bu yazıda, ortaya çıkan bu durumun, edebi metinleri anlamanın çift yönlü tarihselliğini iki karşı uçtan eksik bıraktığı iddia edilecektir. Diğer taraftan, yazı boyunca tarihselci edebiyat teorisi, Yeni Eleşti-ri, Alımlama Estetiği ve Yeni Tarihselcilik içinde edebiyatın tarihle kurduğu gerilimli ilişkisi konusundaki temel sorular üzerinde durulacaktır. Bu yazı-da ayrıca, edebi metnin okunmasının; okurun kendisini tarih içinde bulu-vermesi, tecrübenin zamansallığı, insanın ve edebi metnin tamamlanamazlığı gibi boyutlarıyla tarihsel olduğu iddia edilecektir. Edebi metnin kurgusal varlığı ve otonomisini incitmeksizin tarihle, tarihsel olanla anlamlı bir ilişki kurabilmesi ancak okumanın tarihselliği üzerinden gerçekleştirilebilir.
Keywords : Tarih, Okuma, Anlamanın Tarihselliği, Alımlama Estetiği, Yeni Tarihselcilik