Halku’l-Kur’an Meselesinin Politik İstismarı Political Exploitation of Khalq al-Qur’an Issue

Authors : Ramazan Yildirim

Pages : 49-69

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2011-03-01

Article Type : Other

Abstract :Hici II. asrın ilk yarısında ortaya çıkan halku’l-Kur’an meselesi "ilahi kelam” bağlamında yapılan tartışmaların en önemli konularından biridir. Ancak Abbasiler döneminde halku’l-Kur’an meselesinin siyasî bir boyut kazanması bu meseleyi diğer kelamî meselelerden farklı bir konumda değerlendirilmesine sebep olmuştur. Kur’an’ın yaratılıp yaratılmadığı konusunda yapılan kelamî tartışmalar içinde ön plana çıkarılan "Kur’an mahlûktur” söylemi Abbasi halifelerinden Me’mun tarafından devletin resmi politikası olarak benimsenmiş ve bu kelamî söyleme karşı çıkanlara karşı şiddetle mücadele edilmiştir. Kur’an’ın mahlûk olmadığını dile getiren kesimlere karşı uygulanan baskılar İslam tarihine "mihne” olarak geçmiş ve "mihne” ile ortaçağını yaşayan Avrupa’da uygulanan "engizisyon” arasında bir benzerlik kurulmaya çalışılmıştır. Bu makalemizde Kur’an’ın mahlûk olup olmadığı hakkında İslam kelam ekollerinin yaptıkları kelamî tartışmalara girmeden bu meselenin politik istismar konusu haline getirilmesinin sebep ve sonuçları üzerinde duracağız.
Keywords : Abbasiler, Mihne, Mu’tezile, Ehl-i hadis, Halku’l-kur’an