İRAN’A YÖNELİK YAPTIRIMLAR: TÜRKİYE - İRAN ENERJİ İLİŞKİLERİNE ETKİSİ

Authors : Halide Özbey

Pages : 98-124

Doi:10.32579/mecmua.557622

View : 10 | Download : 8

Publication Date : 2019-09-30

Article Type : Research

Abstract :Türkiye'nin  iktisadi gelişimine bağlı olarak enerji ihtiyacı sürekli artmaktadır. İhtiyacı olan enerjiyi dış ülkelerden ithal eden Türkiye enerji açısından, % 73 oranında dışa bağımlı bir ülkedir. Dünya’da petrol ve doğal gaz  yatakları bakımından zengin olan Orta Doğu ve Hazar bölgesine yakın bir konumda yer alır. En önemli sınır komşusu olan İran'ın  ise kuzeyinde Hazar denizi, güneyinde Basra ve Umman Körfezi yer alır. İki ülkenin birbirine yakınlığı hem jeostratejik açıdan hem de enerji işbirliği açısından önemlilik arz eder. Dünyanın ve Ortadoğu’nun en eski petrol ve doğal gaz üreticisi olan İran,  tarihi boyunca birçok defa yaptırımlara maruz kalmıştır. ABD öncülüğünde başlayan yaptırımlar zaman içerisinde daha da ağırlaştırılmıştır. ABD Başkanı Donald Trump’un aldığı kararlarla ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa, Almanya (P5+1),  ülkeleri arasında imzalanan İran nükleer anlaşmasından 8 Mayıs 2018 yılında tek taraflı olarak çekilmiştir. Ardından İran'a  yeni tek taraflı olarak yaptırım uygulayacağını bildirmiştir. Bu yaptırımlardan ilki 8 Ağustos 2018 yılında finans, otomotiv ve havacılık sektöründe, ikincisi ise 5 Kasım 2018 yılında petrol sektörüne yönelik yaptırımlardır. Ağustos ve Kasım ayında iki aşamalı olarak uygulanmaya başlayan bu yaptırımlar, İran ekonomisinin bel kemiğini oluşturan petrol satışlarına önemli derece etki etmiş ve ülkenin petrol ihracatının % 50 oranında azalmasına neden olmuştur. Petrol ve doğal gaz  ithalatçısı olan Türkiye bu yaptırımlardan olumsuz yönde etkilenmiştir. Bu çalışmada,  İran’a uygulanan yaptırımların kısa özetiyle birlikte 2018 yılında ABD'nin  uyguladığı yaptırımların İran ekonomisi üzerindeki etkileri aktarılmıştır. Ayrıca, Türkiye ve İran arasındaki ticari ilişkilerine değinilerek, yaptırımların Türkiye'nin  İran ile enerji ilişkisine etkileri incelenmiştir.
Keywords : Enerji, Yaptırımlar, Enerji Ticareti, Türkiye İle İran İlişkileri