SAYGI KAVRAMININ GÜLŞEHRÎ’NİN MANTIKU’T-TAYR MESNEVİSİNDEKİ TEZAHÜRÜ

Authors : Eda Tuncer

Pages : 1-23

View : 65 | Download : 83

Publication Date : 2023-07-19

Article Type : Research Article

Abstract :Genellikle kişiler arası ilişkilerde kullanılan saygı; "değeri, üstünlüğü, yaşlılığı, yararlılığı, kutsallığı” itibarıyla birine veya bir şeye karşı titiz ve ölçülü davranmaya neden olan sevgi ile başkalarını rahatsız edecek davranışlardan çekinme duygusu kapsamında karşımıza çıkmaktadır. İnsanın değerler dünyasında kendine çizeceği sınırlar ile nasıl bir hayat biçimini tercih ettiği, kişinin ahlaki değerlerinin kaliteli bir yaşam biçiminde etkili olup olmadığı, saygı kavramının sadece insanlar arası ilişkilerde mi tezâhür ettiği şeklindeki sorular, bireyin kendi dışında başka insanlar veya varlıklar arasında yaşadığı olguyu da göz önünde bulundurarak çalışmamızda yanıtlanacak türden sorular olmuştur. Mutasavvıf ve mütefekkir bir şair olan Gülşehrî’nin Mantıku’t-tayr mesnevisi, Türk edebiyatının eğitim değerleri açısından en önemli eserlerinden biri olması yönüyle dikkate değer görülmüştür. Bu değerlerden sadece bir tanesi -belki de en geniş kapsamlısı- saygı kavramı üzerinde teşekkül etmiştir. Bilindiği üzere Gülşehrî, eserinde insanın mizacını, kuşlar üzerinden vermeye çalışmıştır. İnsanın mizacının oluşmasında olumlu ya da olumsuz rol oynayan etmenlerin olduğu âşikârdır. Bu olumlu etmenlerin başında, çalışmamıza da konu olan saygı kavramı öne çıkmıştır. Saygı kavramı, Mantıku’t-tayr mesnevisinin penceresinden bakmaya çalıştığımız kadarıyla "on bir” başlık altında sıralanmıştır. Bu başlıklar çerçevesinde ise sonuç bölümünde saygı kavramının mesnevideki görünümlerine dair bir değerlendirme yapılmıştır.
Keywords : Gülşehrî, Mantıku’t-tayr, mesnevi, davranış, saygı.