BOŞNAK ALHAMİYADO EDEBİYATI KİTABINDAN IBRAHIME TERZIJA ADLI ŞİİRİN ARAPÇA, FARSÇA, TÜRKÇE KELİMELERİNİN ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE

Authors : Nerma Zaimovic

Pages : 45-58

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2022-07-26

Article Type : Research

Abstract :19. yüzyılda oluşturulduğu varsayılan, Arapça metinlerle kaleme alınan Boşnak Alhamiyado Edebiyatı kitabı, yaklaşık yüz sayfada toplanmış dinî-ahlâki öğütler içeren Alhamiyado şiirlerinin bir tür derlemesidir. Viyana'daki Ulusal Kütüphanede bulunan kitabın son sayfalarında bu nadir kitabın oluşturulduğu yıl olarak kabul edilen 1901 yılı yer almaktadır. Ayrıca, kitabın son sayfasında yıla ek olarak, eserin sahibi Abdullah Abdoviç'in yanında eserin İbrahim Şehoviç adlı biri tarafından istinsah edildiği bilgisi yer almakta ve bu isme atıfta bulunularak Almanca el yazısıyla bir şerh verilmektedir. Yukarıda adı geçen müstensih ve kitap sahibinin hayatı hakkında herhangi bilgiye ve Alhamiyado edebiyatı konusunda yazdığı başka eserlere ulaşılamamıştır. Boşnakların Osmanlı hâkimiyetinde yaşadığı dönemde Boşnakça, fakat Arap harfleriyle yazılmış olan Alhamiyado edebiyatı, İslamiyet başta olmak üzere Türk kültürü etkisinde kalmış ve bu türde Türkçe yoluyla Boşnakçaya geçen sözcükler yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Boşnakların Osmanlı hâkimiyetinde yaşadığı dönemde Alhamiyado edebiyatında Boşnakça, Arap harfleriyle yazılmış olan ve İslamiyet başta olmak üzere Türk kültürü etkisinde kalan bir dildir. Bu türde Türkçeden Boşnakçaya geçen sözcükler yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Alhamiyado okuryazarlığı, aynı zamanda edebiyattan tarih yazımına ve dilbilime kadar farklı yönlerin incelenebildiği Bosna edebi-lingvistik geleneğinden gelen önemli karakterler taşımaktadır. Bu çalışmada, başlığı olmayan ama metinden anlaşılan Ibrahime Terzija adlı Alhamiyado şiirinde oldukça fazla sayıda bulunan; Arapça, Farsça ve Türkçe kökenli kelimelerin özellikleri, yani fonetik-fonolojik çözümlemesi ele alınmıştır. Çalışmada edebi etkinin ayrılması, Arapça ve Farsçadan gelen sözcüklerin ayrılması ima edilmiştir. Şark kökenli kelimelerdeki ünlü ve ünsüz harflerin doğru imla gösteriminin yanında, yanlış yazıldığı örnekler üzerinde durulmuştur.
Keywords : Ibrahime Terzija, Alhamiyado okuryazarlığı, Arapça, Farsça, Türkçe sözcükleri