VEHHÂBÎ COĞRAFYASINI ANLAMAK: HÜSEYİN HÜSNÜ’NÜN NECİD İZLENİMLERİ

Authors : Özer Özocak

Pages : 121-142

View : 17 | Download : 13

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research

Abstract :Hüseyin Hüsnü, 1900’lerin ilk yıllarında Vehhâbîlere karşı yapılan savaşa katılarak Necid’de gözlemler yapma ve bölgeyi yakından tanıma fırsatı buldu. Hüseyin Hüsnü’nün Suûdîlerin 1902’de Riyad’ı yeniden ele geçirmeleri ile birlikte başlatılan sefer öncesinde ve sırasında dikkatini çeken hususlara dair aldığı notlar ‘Necid’in Ahvâl-ı Umûmiyesi’ adıyla kitaplaştırıldı. Belirtilen eserde, insan-coğrafya ve iklim ekseninde yaşanılan şartların hayatın bütün alanlarının şekillenmesinde nasıl bir etkiye sahip olduğu gösterilmektedir. Osmanlı Devleti’nin uzun yıllar idaresi altında bulunan Necid’e ilişkin gözlemlerini aktaran kişinin Karadeniz iklimine sahip bir yer olan Artvin’de doğmasıysa verilen bilgileri daha da ilgi çekici hale getirmektedir; çünkü Necid ikliminin karakterini belirleyen ana etken çöldür. Kumlarla örtülü çöl toprakları üzerinde yaşayanların tahammüllerini zorlayan etkilere sahiptir. Çölde, kabileler arası savaşlar ve anlık yağma girişimlerinin etkisi ile güven duygusu da yoktu. Bölgenin sakinlerinden Hadariler, yıldızların seyrine göre tarımsal faaliyetlerini yürütmekte ve Bedevilere nazaran yerleşik hayatın gerekliliklerine daha çok uyum sağlamaktaydı. Beşeri faaliyetlerin başında emek yoğun hurma üretimleri ve binek vasfı ile ulaşım aracı olmasının yanı sıra önemli bir şifa kaynağı görülerek sütü tüketilen develerin yetiştiriciliğiydi. Çalışmamızda Hüseyin Hüsnü’nün gözlemlerine dayanarak Necidlilerin gündelik hayatlarında önemli bir yer işgal eden kahve gibi alışkanlıklarına yer verildi. Böylece Osmanlı Devleti’nin son yıllarında bölge sakinlerinin yaşamları ve genel durumlarının aktarılması amaçlandı.
Keywords : Necid, Çöl, Vehhâbîlik, Bedeviler, Deve