ŞARK MEDRESE GELENEĞİ MENSUPLARINDAN MOLLA MUHAMMED SALİH KEÇELÎ (OĞUR) VE KÜRTÇE ESERLERİ

Authors : Abdulcebbar Kavak

Pages : 9-22

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-19

Article Type : Research

Abstract :Şark Medreseleri, Ortadoğu’da daha çok Kürt nüfusun yoğunluklu olduğu coğrafyada kurulan eğitim öğretim kurumlarıdır. Bu medreseler, ilmî gelenek olarak Nizamiye Medreselerinin devamı niteliğinde faaliyet yürütmüşlerdir. Müderrisler, okuttukları Arapça ve Farsça eserleri Kürtçe olarak açıklarken, talebeler de okudukları eserleri kendi aralarında Kürtçe olarak müzakere etmişlerdir. Medrese tahsili sürecinde ana dili Kürtçe olan talebelerin Arapça ve İslamî ilimleri daha kolay öğrenmelerini sağlamak için on yedinci yüzyıldan itibaren bazı müderrisler, medreselerde okunmak üzere Kürtçe eserler kaleme almışlardır. Molla Ahmed Cezerî’nin (ö. 1050/1640) Divan’ı, Ahmed-i Hanî’nin (ö. 1119/1707) Nûbihar’ı, Molla Yunus Erqetînî’nin Zurûf’u, Molla Halil Siirdî’nin (ö. 1259/1843) Nehcu’l-Enâm’ı, Hüseyin Bâteyî’nin (ö. 897/1491) Mevlid’i bu alandaki öncü eserlerdir. On yedinci yüzyıldan günümüze kadar Irak, İran, Suriye ve Anadolu’da eş zamanlı olmasa da, çoğunluğu medrese eğitimine yönelik yüzlerce Kürtçe dinî eser telif edilmiştir. Anadolu’da Şark Medrese geleneğini sürdüren şahsiyetlerden biri olan Molla Muhammed Salih Keçelî de Kürtçe eser yazan müderrisler arasında yer almaktadır. Nahiv alanında Şerha el-Behçetu’l-Marziyye fî Şerhi’l-Elfiyye Bi Zimanê Kurdî ve tefsir alanında Tefsîra Sûretê Furqan adıyla iki Kürtçe eser telif etmiştir. Molla Muhammed Salih’in telif ettiği bu iki eseri, Nahiv, Tefsir ve Tefsîr Usulü alanlarında ders alan talebeler için iki önemli kaynak eser özelliği taşımaktadır. Bu makalede Molla Muhammed Salih Keçelî’nin hayatı ve Kürtçe eserleri incelenecektir.
Keywords : Şark Medrese Geleneği, Molla Muhammed Salih Keçelî (Oğur), Kürtçe Eserler, Şerha el-Behçetu’l-Marziyye, Tefsîra Sûretê Furqan