UMUT VE YEİS ARASINDA BİR KİLİSE: MOĞOLLAR (İLHANLILAR) DÖNEMİNDE (1258-1335) DOĞU (NESTURİ) KİLİSESİ’NİN SERENCAMI

Authors : Yaşar Kaplan

Pages : 27-40

View : 33 | Download : 12

Publication Date : 2021-06-20

Article Type : Research

Abstract :Doğu Kilisesi ya da yaygın olarak kabul edilen ismiyle Nesturi Kilisesi, tamamen Roma İmparatorluğu sınırları dışında Part/Sasani ve daha sonra Müslüman coğrafyasında Hıristiyan olmayan yönetimler altında varlığını sürdürmüştür. Bu kilise, sürekli yabancıların hâkimiyetinde yaşamasına rağmen tarih sahnesine çıktığı andan itibaren sürekli genişleme eğilimini korumuştur. Birçok farklı etnik grup ve kültürü bünyesinde barındırması onun belirgin bir özelliği olmuştur. İslâmi dönemde Asya, Çin ve Hindistan’a doğru geniş bir alana yayılan Doğu Kilisesi, Müslümanlar tarafından İslâm’a en yakın Hıristiyan grubu olarak görülmüştür. Nesturiler, Abbasiler döneminde tercüme faaliyetlerinde başat rol oynayarak Grek felsefesi ve kültürünün Arapça’ya çevrilmesinde önemli bir rol oynamışlardır. Bu dönemde Müslümanların yönetimi altındaki en kalabalık Hıristiyan grubu olan Nesturilerin patriği, Hıristiyanların en büyük temsilcisi olarak kabul edilmiştir. Ancak XIII. yy’da Moğol istilasıyla Abbasilerin ortadan kaldırılması ve akabinde yaşanan gelişmeler Doğu Kilisesi için istikrarsız bir zemin oluşturmuştur. Moğol istilası, Doğu Kilisesi açısından yeni imkânlar yarattığı gibi aynı zamanda oldukça kırılgan bir zemin ortaya çıkarmıştır. Bu çalışma, Moğollar/İlhanlılar (1258-1335) yönetimi altındaki Doğu Kilisesi’nin durumuna ve kiliseyi gerileme ve dağılma sürecine götüren nedenlere odaklanmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Doğu Kilisesi, Nesturiler, Moğollar, İlhanlılar, Müslümanlar