Stranên Ehlê ‘Ilm û ‘Irfanê: Qesîdebêjî

Authors : Müslih Sezer

Pages : 45-57

Doi:10.5281/zenodo.3895054

View : 18 | Download : 12

Publication Date : 2020-06-20

Article Type : Research

Abstract :Kasidehanlar/meddahlar, dengbêjler gibi söze ruh üfleyerek, müzik ve güfte ile beraber sözlerine bir ulvilik bahş ederler. Kaside okuma geleneği Kürtler arasında kutsal bir gelenek olarak kabul edilmiş ve toplumda kendine değerli bir yer edinmiştir. Yüzlerce yıldır, bu geleneksel doku, kasidehanlar tarafından farklı mekânlarda icra edilmektedir. Bu dengbêjlik çeşidi kaynağını İslamî kültür ve düşünceden almaktadır çünkü kaside bir nazım şekli olarak dinî şahsiyetleri medh etmeye yeltenmiştir. Bu konuda yazılan kasideler, bazı müzik aletleri ile (def, arbane, kaval…) kasidehanlar tarafından okunmaktadır. Medrese, hankâh, tekke ve tarikatların diğer mekânları kasidehanların icra mekânlarıdır. Onlar hem bu mekânlarda eğitim görmüşler hem de buralarda hüner ve marifetlerini sergilemişlerdir. Kaside okuma, bir dengbejlik çeşidi olarak görülmektedir fakat görülüyor ki söylem ve icra metodlarıyla ondan farklıdır. Kasidehanların ses, beste ve güftelerinin izini sürerek, kasidehanların kendilerine amaçları doğrultusunda temelde bazı kaideler yaptıklarını ve bu yolda çalışmalarını icra ettiklerini gördük. Bu çalışmada; kaside okuma geleneği nasıl ortaya çıktı, ne terennüm ediyor, beste ve güfteleri nerede icra ediyor, açıklamaya çalıştık. Toplumda qasidehan ve kıssahan olarak tanınan kişilerin söz ve güftelerinin izini sürerek, kasidelerini analiz ederek bunların ilim ve irfan ehlince ortaya çıkarıldığını tespit ettik. Bu makalenin amacı; kaside okumanın ne olduğu, nasıl ortaya çıktığı, hangi kaynaktan beslendiği, nasıl icra edildiği, stranlardan ne şekilde farklı olduğunu açaıklamaktır.
Keywords : Qesîdebêjî, Qesîde, qesîdebêj, medrese