Hunera Mulemme‘ê di Edebiyata Rojhilat de -Mînaka Şi‘ra Kurdî-Kurmancî-

Authors : Abdulhadi Timurtaş

Pages : 9-21

Doi:10.5281/zenodo.3894385

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2020-06-20

Article Type : Research

Abstract :Kuşkusuz mülemma sanatı, diller arasındaki ilişki, etkileşim, karşılaştırma ve dostluk için önemli bir sanattır. Bu sanatı daha yaygın olarak Arap olmayan Müslüman toplumların edebiyatında görmekteyiz. Özellikle klasik Kürtçe, Türkçe ve Farsça şiirlerin bu sanatla bezendiğini görmekteyiz. Buna göre mülemma sadece edebi bir sanat görevini görmüyor o aynı zamanda diller arasında kardeşlik bağını kurma görevini de görüyor. Bu sanat aracılığıyla birkaç dil yan yana gelip şiire farklı bir renk veriyor. Bunun yanında bu sanat edebiyatların birbirleriyle karşılaştırma imkânını da sağlıyor. Klasik Kürt-Kurmancî edebiyatında, Melayê Cizîrî, Ehmedê Xanî, Mele Husynê Bateyî, Seyyid Eliyê Findikî û Şêx Ebdurrahmanê Şawurî gibi şairler bu sanatı sık sık şiirlerinde kullanmışlardır. Bunlar kimi zaman mülemma sanatını iki dille, kimi zaman üç dille ve kimi zamanlarda da dört dille kullanmışlardır. Bu araştırmada vereceğimiz örneklerin tümü Kürtçenin Kurmancî lehçesine aittir. Aynı sanat Kürtçenin Zazaca, Soranî ve Goranî gibi diğer lehçelerinde de aynı güç ve güzellikle kendini açıkça göstermektedir. Klasik Kürt Edebiyatı şairleri, çoğunlukla aynı zamanda İslam âlimleri idiler. Bu yüzden Arapçayla ilişkileri çok güçlüdür, hatta Arapça onların kültür ve düşüncelerine kaynaklık eden bir dildir. Aynı şekilde Farsça da Mezopotamya’da büyük bir etkiye sahip olup etki bakımından Arapçadan sonra ikinci sırada gelmektedir. Türkçe’nin Anadolu’da ve Kürt halkı arasında önemli bir köşeyi işgal ettiği ayrı bir gerçektir. Makalede mülemma sanatının Ortadoğu edebiyatlarındaki yeri üzerinde duruldu ve Kürt edebiyatında içerik, şekil ve türleri bakımından incelendi. Bu sanatın Kürt edebiyatındaki önemi ve ne derece etki ettiği tespit edilmeye çalışıldı.  
Keywords : Mülemma, Ortadoğu, Arap Edebiyatı