LATÎFÎ TEZKİRESİ’NDE OSMANLI SULTANLARINA VE DEVLET ERKÂNINA BAKIŞ

Authors : Muhammet H. Cankurt, Yağız Yalçinkaya

Pages : 89-105

View : 69 | Download : 62

Publication Date : 2023-06-20

Article Type : Research Article

Abstract :Latîfî’nin Tezkiretü’ş-Şu‘arâ ve Tabsıratu’n-Nuzamâ’sı, mevcut bilgilere göre Sehî Bey Tezkiresi’nden sonra Anadolu’da yazılan ikinci tezkiredir. Latîfî’nin eseri şairler, sanatkârlar gibi mühim zevatla ilgili anekdotlarıyla nükteli üslubu ve zengin içeriğiyle hâlâ adından söz ettirmektedir. Latîfî Tezkiresi, yakın dönemde yapılan bazı yayınlarda şair ve sanatkârların özel hayatlarıyla ilgili anekdotlar aracılığıyla Osmanlı yaşantısı, sosyal hayatı ve devlet büyüklerine hakaret ettiği yönünde eleştiriler almıştır. Eleştirilerin odağında, Latîfî’nin bu isimleri şiirseverlerin, sanatseverlerin daha da ilerisi halkın gözünden düşürdüğü; hatta onlarla alay ederek bilinçli şekilde birtakım manevi değerlere zarar verdiği düşüncesi bulunmaktadır. Söz konusu eleştirilerin bir yönünü, Osmanlı padişah ve diğer devlet yöneticilerinin anekdotlar vasıtası ile küçük düşürülmesi hususu teşkil etmektedir. Okuyucuyu eğlendirmek, güldürmek amacıyla, bir nevi metindeki yeknesaklığı gidermek için aktarılmış, tahkiyevi parçalar olan anekdotlar müellifin tutumunu ve bakış açısını tespit etmekte yetersiz kalabilir. Bu doğrultuda, eserine aldığı her şairin hem şairliği hem de kişiliği üzerine bir münekkit edası ile değerlendirmelerde bulunmuş olan müellifin devlet erkânına bakışını kendi tenkit ve yorumları üzerinden tespit etme ihtiyacı doğmuştur. Bu çalışmada, anekdotlar üzerinden yapılan tespitlerin eksik olabileceği düşüncesi ile Latîfî’nin bu anlatılar dışında kalan kendi değerlendirme ve ifadeleri esas alınarak Osmanlı sultan ve devlet erkânına bakışı saptanmaya gayret edilmiştir.
Keywords : Latîfî, tezkire, tenkit, anekdot, devlet adamı, sultan